آرمان امروز : هفته مازندران فرصتی برای پردازش به نخستین حکومت شیعی کشور است و مازندران همواره از دوران اساطیری شاهنامه تا دوره حکومت علویان، با هویت مستقل و ارادت ویژه به خاندان اهل بیت (ع) یکی از مهم‌ترین نقاط تاریخی ایران به شمار می‌رود.
مازندران، سرزمین سبز و دل‌انگیز شمال ایران، از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ این سرزمین داشته است. این استان که در کرانه‌های دریای خزر و دامنه‌های البرز جای گرفته، از دوران اساطیری و افسانه‌ای تا دوران معاصر همواره به عنوان یکی از مراکز اصلی تاریخ ایران شناخته شده است. مازندران نه تنها در اسطوره‌های کهن ایرانی جایگاه مهمی دارد، بلکه در طول تاریخ با وجود امپراتوری‌های بزرگ و موج‌های مختلف هجوم، توانسته هویتی مستقل و مقاوم از خود نشان دهد.
نام مازندران به گونه‌ای با افسانه‌ها و حماسه‌های ملی گره خورده که در شاهنامه فردوسی، این خطه به عنوان سرزمینی افسانه‌ای با دیوها و رستم پهلوان پیوند خورده است. از دوران باستان، این سرزمین نه تنها به دلیل طبیعت زیبا و بکرش، بلکه به خاطر مردمانی سخت‌کوش و مبارز شناخته می‌شد که در برابر تهدیدات و امپراتوری‌های بزرگ همچون مادها، هخامنشیان و ساسانیان مقاومت کردند. مازندران به دلیل موقعیت استراتژیکش، همواره در معادلات سیاسی و نظامی ایران جایگاهی مهم داشته است.
این سرزمین در دوره‌های تاریخی گوناگون، پایگاهی برای نهضت‌های استقلال‌طلبانه بوده که مردم آن برای حفظ دین و سرزمین خود به مقاومت پرداختند.
با ورود اسلام به ایران، مازندران تا مدت‌ها تحت تأثیر امواج اسلامی قرار نگرفت و با حفظ باورهای کهن، به مبارزه علیه نیروهای خارجی ادامه داد. اما با حضور علویان در این سرزمین، مازندران به یکی از کانون‌های مهم گرایش به خاندان اهل بیت (ع) و ارادت ویژه به امام علی (ع) تبدیل شد.
این دوره تأثیر عمیقی بر هویت دینی و فرهنگی مردم مازندران گذاشت که تا امروز نیز پایدار است.
با چنین پیشینه‌ای، تاریخ مازندران چیزی فراتر از یک روایت ساده از گذر زمان است؛ بلکه داستانی از مقاومت، هویت، فرهنگ و پیوندهای عمیق دینی است. برای فهم درست و دقیق از تاریخ ایران، باید به تاریخ مازندران نگاهی ویژه داشت؛ چرا که این سرزمین همواره در مرکز تحولات و تغییرات بزرگ کشور نقش کلیدی ایفا کرده است. مازندران به مثابه نگینی است درخشان که در تاریک‌ترین روزهای تاریخ ایران نیز درخشیده و با ایستادگی و هویتش، سهم بزرگی در حفظ فرهنگ ایرانی داشته است.
مازندران پیش از اسلام با مردمانی تسلیم ناپذیر
دوران پیش از اسلام در مازندران با مقاومت‌ها و مبارزات پرافتخار مردمان این سرزمین در برابر امپراتوری‌های بزرگ و قدرت‌های مهاجم، به ویژه امپراتوری‌های آشوری، ماد، هخامنشی، سلوکی، و ساسانی، شناخته می‌شود. مازندران که در طول تاریخ به نام‌های گوناگونی از جمله طبرستان، فرشوادگر و پادوسبانان یاد شده، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، طبیعت کوهستانی و جنگلی، و مردمانی جنگجو و مقاوم، همواره منطقه‌ای دشوار برای تصرف و کنترل توسط نیروهای مهاجم بوده است.
دکتر امامعلی شعبانی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران و استاد تاریخ این دانشگاه در این باره می گوید: نخستین شواهد تاریخی از حضور و مقاومت مردمان مازندران در برابر قدرت‌های بزرگ به دوران سلطنت آشوریان بازمی‌گردد. آشوریان که امپراتوری عظیمی در خاورمیانه داشتند، در صدد گسترش نفوذ خود به مناطق شمالی ایران، به‌ویژه حاشیه‌های دریای خزر بودند. اما مردمان شمال ایران، از جمله مازندران، با طبیعت جنگلی و کوهستانی سرزمینشان توانستند در برابر پیشروی نیروهای آشوری مقاومت کنند.
وی افزود: با آغاز قدرت‌گیری مادها در سده‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد، که پایه‌گذار نخستین امپراتوری ایرانی بودند، مازندران به یکی از مناطقی تبدیل شد که در برابر گسترش امپراتوری مادها ایستادگی می‌کرد. مادها که پس از سرنگونی آشوریان به قدرت رسیدند، تلاش کردند که نفوذ خود را به تمام مناطق شمالی ایران گسترش دهند، اما مناطق کوهستانی مازندران با مردم جنگجو و سرسخت خود توانست به عنوان یکی از نقاط دشوار برای تصرف باقی بماند.
هخامنشیان و استقلال نسبی مازندران
دکتر شعبانی با بیان اینکه در دوران هخامنشیان که یکی از بزرگترین و قدرتمندترین امپراتوری‌های تاریخ را تأسیس کردند گفت: بخش‌های زیادی از ایران تحت سلطه کامل آنان قرار گرفت. اما مازندران به دلیل شرایط طبیعی خود، تا حدی از این کنترل مستقیم مصون ماند. هخامنشیان با وجود گسترش امپراتوری خود تا مصر و یونان، همچنان نتوانستند کاملاً بر مناطق کوهستانی و جنگلی مازندران تسلط یابند.
این ناحیه به صورت نیمه‌مستقل باقی ماند و گاه با پرداخت خراج به امپراتوری هخامنشی از حملات گسترده در امان بود.
نکته جالب در مورد این دوره، وجود فرهنگ و سنت‌های جنگاوری مردمان مازندران بود که آن‌ها را به یکی از قبایل دلیر و جنگجو تبدیل کرده بود. در این دوره، از مازندران به عنوان سرزمینی یاد می‌شود که نیروهای جنگی آن نقش مهمی در محافظت از مرزهای شمالی ایران در برابر مهاجمان داشتند.
سلوکیان و مبارزه با نفوذ یونانیان
او ادامه داد: پس از سقوط امپراتوری هخامنشی به دست اسکندر مقدونی و تأسیس سلسله سلوکیان، یونانیان تلاش کردند کنترل مناطق مختلف ایران، از جمله مازندران را به دست بگیرند. اما مانند دوره‌های پیشین، طبیعت سخت‌گذر و مردم جنگجوی این منطقه باعث شد که نفوذ سلوکیان در این سرزمین محدود باقی بماند.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، یونانیان که از طریق سلوکیان بر بخش‌هایی از ایران حکومت می‌کردند، به دلیل بروز شورش‌ها و مقاومت‌های مردمان محلی، هرگز نتوانستند کنترل کاملی بر مازندران داشته باشند. این مقاومت‌ها نشان‌دهنده روح سرسختانه و استقلال‌طلبانه مردم مازندران در برابر هرگونه سلطه خارجی بود.
مقاومت در برابر اشکانیان و ساسانیان
شعبانی می گوید: در دوران اشکانیان ، که یکی از طولانی‌ترین سلسله‌های حکومتگر در تاریخ ایران است، مازندران همچنان به صورت یک منطقه نیمه‌مستقل باقی ماند. اشکانیان که خود به دلیل طبیعت جنگجویانه‌شان از محبوبیت بالایی در میان قبایل ایرانی برخوردار بودند، به دلیل شرایط سخت‌گذر مازندران، تلاش چندانی برای کنترل مستقیم این منطقه نکردند./ تسنیم
source