اولین گام برای تهیه اطلس آسیب‌های اجتماعی

آرمان امروز :  روز هشتم بهمن بود که وزیر آموزش و پرورش با اشاره به تهیه اطلس اجتماعی برای بررسی آسیب‌های اجتماعی، گفت: «از تمام ظرفیت معاونت‌ها در این راستا استفاده می کنیم؛ زیرا آسیب اجتماعی موضوعی فرا معاونتی است.» اما تصمیم‌گیری برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی به انجام پژوهش‌ و تحلیل و بررسی داده‌های آماری نیاز دارد. در صورت فراهم شدن امکان تحلیل و بررسی داده‌های آماری در خصوص آسیب‌های اجتماعی، کارشناسان و کنشگران نیز می‌توانند از حمایت و کمک‌های مردم برای فائق آمدن به این مسائل و مشکلات بهره‌مند شوند.این در حالی است که به گفته کارشناسان، آمار درستی از آسیب‌های اجتماعی در جامعه وجود ندارد. برای مثال عده‌ای خط فقر را ۴میلیون تومان و عده‌ای ۱۱میلیون تومان ذکر می‌کنند. عده‌ای آمار کودکان خیابانی را ۲میلیون و برخی بین ۸ تا ۱۰میلیون نفر می‌دانند. با آنکه ۲۲سازمان و نهاد در زمینه اعتیاد وظیفه دارند اما هنوز نتوانسته‌ایم آمار دقیقی از تعداد معتادان ارائه دهیم.
شرایطی که داشتن بانک جامع آسیب‌های اجتماعی را دشوار می‌کند
رئیس انجمن مددکاری ایران در پاسخ به این پرسش که چرا آمار درستی از آسیب‌های اجتماعی در جامعه وجود ندارد، می‌گوید: دلایل مختلفی وجود دارد که بخشی از آن، پیچیدگی آسیب‌های اجتماعی است. این آسیب‌ها در همه جوامع قبح خود را دارد و با توجه به تعریفی که جوامع مختلف از آسیب دارند، عدول از ارزش‌ها، هنجارها و قوانین آن جامعه آسیب محسوب می‌شود.
سید حسن موسوی چلک اضافه می‌کند: در هیچ کشوری شناسایی همه افراد هنجارشکن یا مجرمان ممکن نیست و فقط آمار افرادی که دستگیر می‌شوند و یا آن گروه از افرادی که برای دریافت خدمات درمانی اقدام می‌کنند موجود است و ثبت دقیق آمار آسیب‌های اجتماعی کار ساده‌ای نیست.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به تفاوت تعریف مفاهیم مختلف در حوزه آسیب‌های اجتماعی داده‌هایی که بدست می‌آید همگن نیستند و به همین دلیل نمی‌توان به‌سادگی آمار دقیقی از آسیب‌ها ارائه داد، همچنین تعدد دستگاه‌های مختلف نیز از دیگر موانع ارائه آمار دقیق در حوزه آسیب‌های اجتماعی است. به عنوان مثال نیروی انتظامی، قوه قضائیه، پزشکی قانونی، ستاد مبارزه با موادمخدر، شورای حل اختلاف، سازمان زندان‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی هر یک ساختاری متفاوت دارند و این ساختارها موجب می‌شود داشتن بانک جامع اطلاعات آسیب‌های اجتماعی به کاری سخت و دشوار تبدیل شود.
ایجاد اطلس آسیب‌های اجتماعی در برنامه توسعه ششم
موسوی چلک با اشاره به اینکه در ماده ۸۰ برنامه ششم توسعه، ایجاد اطلس آسیب‌های اجتماعی به منظور رصد آسیب‌ها در کشور پیش‌بینی شده است، می‌افزاید: ایجاد بانک جامع آسیب‌های اجتماعی با وجود همه سختی‌هایی که بر سر راه دارد، می‌تواند به پایش آسیب‌ها و حل آن‌ها کمک کند. به همین دلیل تلاش‌های زیادی برای ایجاد این اطلس شده است، اما متأسفانه هنوز به نتیجه نرسیده و بانک‌های پراکنده‌ای که وجود دارد هر یک براساس عملکرد دستگاه‌ها، اطلاعات مختلفی را ارائه می‌دهند.
وی در خصوص مشکلاتی که آمارهای متفاوت از آسیب‌های اجتماعی در کشور ایجاد می‌کند، می‌گوید: بخشی از مشکلات نبود آمار دقیق از آسیب‌های اجتماعی مربوط به تخصیص بودجه به دستگاه‌ها و بخش دیگر مربوط به سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و توزیع منابع است که هر یک را به نحوی دچار مشکل خواهد کرد.
باید همه نهادها و دستگاه‌های متولی در حوزه آسیب‌های اجتماعی به تعریفی یکسان از هر یک از آسیب‌ها برسند تا بتوانند آمار دقیقی از آسیب‌های اجتماعی ارائه دهند.