آرمان امروز_گروه اقتصادی: یکی از سناریوهای ممکن در تقابل ایران و آمریکا توافق هسته ای است. موضوعی که تاثیرات زیادی روی اقتصاد ایران خواهد داشت. این تاثیرات چیست و تا چه میزان می تواند اقتصاد ایران را از بحران خارج کند. برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به تاثیر توافق برجام بپردازیم. برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و گروه ۱+۵ (آلمان و پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل) به امضا رسید، تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد ایران داشت.
با اجرای برجام، بسیاری از تحریم‌های اقتصادی و مالی که به دلیل برنامه هسته‌ای ایران وضع شده بودند، کاهش یافتند. این امر به افزایش صادرات نفت و دیگر کالاهای ایران کمک کرد. پس از کاهش تحریم‌ها، صادرات نفت ایران به میزان قابل توجهی افزایش یافت. این موضوع به افزایش درآمدهای ارزی کشور کمک کرد. برجام باعث شد که سرمایه‌گذاران خارجی به بازار ایران علاقه‌مند شوند و به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی بپردازند.
در سال ۲۰۱۶، رشد اقتصادی ایران به ۱۲.۵% رسید. این رشد عمدتاً ناشی از افزایش صادرات نفت و بهبود شرایط اقتصادی بود. در سال‌های بعد، رشد اقتصادی به طور متوسط در حدود ۴-۶% بود. همچنین پیش از برجام، تورم در ایران به شدت بالا بود و در سال ۲۰۱۳ به حدود ۴۰% رسید. پس از اجرای برجام، تورم به تدریج کاهش یافت و در سال ۲۰۱۶ به حدود ۹.۶% رسید. برجام تأثیرات مثبتی بر اقتصاد ایران داشت، از جمله افزایش رشد اقتصادی و کاهش تورم. این توافق به ایران اجازه داد که از مزایای اقتصادی بیشتری بهره‌مند شود و بهبودهایی در شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور ایجاد کند.
افزایش درآمدها پس از توافق
احتمالا یکی از مهمترین اثرات احیای توافق برجام و لغو تحریم‌ها دست کم ثبات نرخ ارز در کشور در نتیجه افزایش درآمدها خواهد بود چرا که با باز شدن مسیرهای ورود ارز به کشور درآمدها افزایش خواهد یافت و همین امر موجب تثبیت نرخ ارز در کشور خواهد شد.
رشد اقتصادی کشور طی ده ساله گذشته و با شروع تحریم‌ها در سال ۱۳۹۱ تقریبا حول و حوش صفر بوده و کل اقتصاد کشور بعد از تحریم‌ها نیز مبتنی بر چاپ پول و سیاست کسری بودجه بوده است. بنابراین آنچه که در نهایت اقتصاد را به ثبات می‌رساند و می‌تواند نرخ بیکاری و نرخ تورم را کاهش دهد رشد اقتصادی واقعی است که این نیز نیازمند سیاست‌گذاری کلان است. این احتمال وجود دارد که نرخ ارز بعد از توافق حدود ۴۰ درصد کاهش پیدا کند.
بودجه مهمترین اتفاق اقتصادی در کشور است و در صورتی که رقم بودجه مبتنی بر درآمدهای غیرواقعی باشد قطعا این موضوع موجب تورم در کشور و سرازیر شدن سرمایه‌ها به سمت نرخ ارز برای حفظ ارزش پول خواهد شد و این نیز نتیجه‌ای جز رشد نرخ ارز در کشور نخواهد داشت. بنابراین کاهش نرخ دلار بعد از توافق برجام تنها می‌تواند یک شوک نزولی موقت باشد به شرطی که سیاست‌گذاری بودجه‌ای در کشور تغییری ساختاری را از سر بگذراند.
افزایش تجارت خارجی
تجارت خارجی یکی از مسائل مهم اقتصاد کلان کشور است که می‌تواند وضعیت آشفته کنونی اقتصادی کشور را تغییر دهد چرا که مجراهای انتقال درآمدهای ارزی به کشور و ثبات اقتصاد از مسیر این فاکتور مهم اقتصادی می‌گذرد و نقش مهمی نیز در رشد اقتصادی کشور ایفا می‌کند.
افزایش صادرات لزوما به معنای رشد اقتصادی نیست اما افزایش تولید و رشد اقتصادی می‌تواند به صادرات بیشتر و افزایش حجم تجارت خارجی کشور منتهی شود. لغو تحریم‌های مالی – بانکی و همچنین خروج شرکت‌ها از فهرست تحریمی می‌تواند انگیزه افزایش تولید و رشد اقتصادی در کشور را افزایش دهد و این امر نیز مستلزم دسترسی به تمامی بازارهای بین‌المللی رقابتی است. در صورتی که تجارت خارجی کشور معطوف به یک بازار هدف باشد، بلایی مانند دامپینگ روسیه بر سر تجارت خارجی کشور خواهد آمد که ایران مجبور شد کالاهای صادراتی خود را با قیمت‌هایی بسیار ارزان‌تر از متوسط قیمت‌های جهانی به چین بفروشد. حضور شرکت‌های ایرانی در بازارهای جهانی می‌تواند انگیزه افزایش تولید را ارتقا دهد و این امر به ویژه در کالاهایی که ایران داری مزیت رقابتی است از جمله نفت و محصولات پتروشیمی یا صنایع معدنی – فلزی بیشتر به چشم می‌خورد. افزایش حجم تجارت خارجی می‌تواند سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در کشور را افزایش دهد. توافق برجام می‌تواند یک گام به این هدف نزدیک شود البته منوط به اینکه این امر با سیاست‌گذاری صحیح مقامات اقتصادی کشور همراه باشد. رشد صادرات کشور باید در نتیجه افزایش رشد اقتصادی و تولید باشد نه صرفا به دلیل قیمت‌های بالای جهانی چرا که این امر در نهایت منجر به کمبود در بازار داخل و افزایش قیمت‌های داخلی و در نهایت سیاست‌گذاری ضد صادراتی دولت خواهد شد.
پیش‌بینی تأثیر یک توافق احتمالی میان ایران و ترامپ بر وضعیت اقتصادی ایران و نرخ ارز به عوامل متعددی بستگی دارد. در اینجا به تحلیل این موضوع می‌پردازم:
رشد اقتصادی ۸ درصدی
اگر توافقی میان ایران و ترامپ به امضا برسد که منجر به کاهش یا لغو تحریم‌ها شود، این موضوع می‌تواند به افزایش صادرات نفت و دیگر کالاها کمک کند. این امر به افزایش درآمدهای ارزی و بهبود تراز تجاری ایران منجر خواهد شد. توافق می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را جلب کند و به ورود سرمایه‌های خارجی به بازار ایران کمک کند. این موضوع می‌تواند به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال منجر شود.
هرچند پیش‌بینی دقیق کاهش نرخ دلار دشوار است، اما در سناریوهای خوش‌بینانه، ممکن است نرخ دلار به حدود ۶۰ هزار تومان کاهش یابد.
از سوی دیگر، با توجه به تأثیرات مثبت کاهش تحریم‌ها و افزایش صادرات، می‌توان انتظار داشت که رشد اقتصادی ایران افزایش یابد. در سناریوهای خوش‌بینانه، اگر توافقی مؤثر صورت گیرد، رشد اقتصادی ممکن است به ۶-۸% برسد. این رشد می‌تواند ناشی از افزایش صادرات، بهبود شرایط کسب و کار و جذب سرمایه‌گذاری باشد.
توافق احتمالی میان ایران و ترامپ می‌تواند تأثیرات مثبت قابل توجهی بر وضعیت اقتصادی ایران داشته باشد، از جمله کاهش نرخ دلار و افزایش رشد اقتصادی. با این حال، باید توجه داشت که این پیش‌بینی‌ها به شرایط سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی و همچنین واکنش‌های بازار بستگی دارد. بنابراین، هر گونه پیش‌بینی باید با احتیاط و در نظر گرفتن عدم قطعیت‌ها انجام شود.
source