آرمان امروز-گروه اقتصادی: مسکن یکی از بحران‌های قابل حل هر کشوری است. اکنون کمتر کشور رو به‌توسعه را می‌توانیم پیدا کنیم که با مشکل مسکن روبه‌رو باشد در ایران اما اکثریت جامعه اجاره‌نشین هستند و هر سال باید با چالش افزایش نرخ کرایه روبه‌رو شوند و از سوی دیگر بیشتر درآمد خود را باید به این حوزه تخصیص دهند. خرید خانه هم باید بگوییم که در ایران تبدیل به آروزی دست‌نیافتی شده است. هنوز خبری از خانه‌های ارزان دولتی هم نیست یا اگر هم باشد آنقدر به مراکز اداری و صنعتی دور است که صرفه اقتصادی ندارد. وضعیت در طبقات فرودست، عمق فاجه را نشان می‌دهد. افزایش خانه‌های چند خانواری، خانه‌های ناایمن و … از جمله آسیب‌های پایین‌شهر‌ها است و به‌تازگی گفته می‌‍شود کار به‌جایی رسیده که مزدبگیران به‌جای خانه به‌دنبال سرپناه هستند.
بازار مسکن ایران طی سال‌های اخیر شاهد نوسانات قابل توجهی بوده است که نشان‌دهنده چالش‌های ساختاری و اقتصادی این بخش است. در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، قیمت هر متر مربع مسکن در تهران، پایتخت ایران، به‌طور میانگین بین ۵ تا ۶ میلیون تومان بود. حالا، برخی گزارش‌ها حاکی از آن هستند که این عدد به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است.
این افزایش قیمت‌ها، علاوه‌بر تحریم‌های خارجی، به‌دلیل مشکلات ساختاری و سوءمدیریت‌های داخلی در بخش اقتصاد ایران بوده است. این نوسانات قیمتی، شرایط دشواری برای مردم به‌ویژه در پایتخت ایجاد کرده است. برخی ارزیابی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به دستمزدهای موجود، ده‌ها سال طول خواهد کشید تا افراد در تهران و سایر شهرهای ایران قادر به خرید خانه شوند. این وضعیت فشارهای زیادی به بازار اجاره وارد کرده و وضعیت اقتصادی خانواده‌ها را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. اخیرا وزارت کار ایران نیز در گزارشی به تشدید فقر مسکن اشاره کرده و اعلام کرده است که در برخی استان‌ها مانند البرز و قم، هزینه‌های بالای مسکن باعث شده است که افراد به جرگه فقرا بپیوندند. در کنار این مسائل، کشور با کسری ۶ میلیون واحد مسکونی روبه‌رو است و روند ساخت سالانه مسکن به حدود ۳۰۰ هزار واحد کاهش یافته است؛ این در حالی است که ایران به‌طور سالانه حداقل به یک میلیون واحد مسکونی نیاز دارد. علاوه‌بر این، مشکلاتی در تخصیص وام‌های خرید و ساخت مسکن و نوسانات بازار ارز، هم‌زمان با پیش‌بینی تشدید فشارهای خارجی به‌ویژه با احتمال بازگشت ترامپ به قدرت در آمریکا، همه به‌نوعی نشان‌دهنده روند بحرانی در این بخش هستند.
در این شرایط، یک هشدار جدی درباره آینده بخش مسکن و اقتصاد ایران وجود دارد که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. مهم‌ترین نکته این است که حکمرانی کشور نباید اجازه دهد، این بخش اقتصادی به حوزه‌ای امنیتی تبدیل شود. بخش مسکن، که میلیون‌ها ایرانی با آن درگیر هستند، باید در اولویت برنامه‌های اقتصادی قرار گیرد. بیت‌الله ستاریان، استاد دانشگاه و کارشناس بخش مسکن، در این‌باره می‌گوید: «ما اکنون در کشور فقر مسکن نداریم، بلکه با فلاکت مسکن روبه‌رو هستیم.»
او هشدار می‌دهد که ادامه روند فعلی می‌تواند بخش مسکن را به یک چالش امنیتی تبدیل کند که مشکلات بزرگی برای کشور ایجاد خواهد کرد. این هشدار نه تنها درباره مسکن، بلکه باید در تمامی بخش‌های اقتصادی ایران مدنظر قرار گیرد. ضرورت ارائه راهکارهای اقتصادی برای حل مشکلات و جلوگیری از تبدیل آن‌ها به بحران‌های امنیتی، نیاز فوری و اساسی کشور است و باید به‌طور جدی در دستور کار دولتمردان قرار گیرد.
راهکارهای مشکل مسکن در ایران
مسکن یکی از نیازهای اساسی انسان‌هاست و در ایران، این مسئله به ویژه در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های بزرگ اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. افزایش قیمت مسکن، کمبود واحدهای مسکونی، و ناتوانی قشرهای کم‌درآمد در تأمین مسکن مناسب، از جمله مشکلاتی هستند که نیازمند راهکارهای جامع و مؤثر هستند. در این گزارش، به بررسی چند راهکار برای حل مشکل مسکن در ایران می‌پردازیم.
توسعه مسکن اجتماعی
یکی از راهکارهای مؤثر در حل مشکل مسکن، توسعه مسکن اجتماعی است. دولت می‌تواند با همکاری بخش خصوصی، پروژه‌های مسکن اجتماعی را راه‌اندازی کند. این پروژه‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که قشرهای کم‌درآمد و اقشار آسیب‌پذیر جامعه را هدف قرار دهند. تأمین زمین‌های دولتی و ارائه تسهیلات مالی مناسب می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت ساخت و ساز کمک کند.
تسهیلات مالی و وام‌های مسکن
تأمین تسهیلات مالی مناسب برای خرید مسکن می‌تواند به تسهیل دسترسی افراد به مسکن کمک کند. دولت می‌تواند با ارائه وام‌های با بهره کم و شرایط مناسب، به افرادی که توانایی مالی محدودی دارند، کمک کند. همچنین، ایجاد صندوق‌های پس‌انداز مسکن می‌تواند به افراد کمک کند تا به تدریج برای خرید مسکن پس‌انداز کنند.
توسعه زیرساخت‌های شهری
توسعه زیرساخت‌های شهری از جمله راه‌های مؤثر در بهبود شرایط مسکن است. با بهبود حمل و نقل عمومی، ایجاد امکانات آموزشی، بهداشتی و تفریحی، مناطق حاشیه‌ای می‌توانند به مکان‌های جذاب‌تری برای سکونت تبدیل شوند. این امر به کاهش فشار بر مناطق مرکزی شهرها و افزایش کیفیت زندگی ساکنان کمک می‌کند.
تنظیم بازار اجاره
یکی از چالش‌های بزرگ در بازار مسکن، افزایش بی‌رویه قیمت‌های اجاره است. دولت می‌تواند با وضع قوانین و مقرراتی برای کنترل قیمت‌های اجاره، به حفظ تعادل در بازار کمک کند. همچنین، ایجاد سامانه‌ای برای ثبت قراردادهای اجاره و نظارت بر آن‌ها می‌تواند به شفافیت و کاهش تخلفات در این حوزه کمک کند.
تشویق به ساخت و ساز
دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات به سازندگان، آن‌ها را به ساخت و ساز بیشتر تشویق کند. این مشوق‌ها می‌تواند شامل معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات بانکی و کاهش بروکراسی‌های اداری باشد. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت و ساز می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و زمان ساخت کمک کند.
توسعه مناطق روستایی و حاشیه‌ای
یکی از راهکارهای دیگر برای حل مشکل مسکن، توسعه مناطق روستایی و حاشیه‌ای است. با ایجاد اشتغال و بهبود زیرساخت‌ها در این مناطق، می‌توان به کاهش مهاجرت به شهرها و در نتیجه کاهش فشار بر بازار مسکن شهری کمک کرد. همچنین، این امر می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی در مناطق روستایی و حاشیه‌ای منجر شود. آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه مسکن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مردم باید با نحوه خرید و اجاره مسکن، حقوق و وظایف خود آشنا شوند. همچنین، فرهنگ‌سازی در زمینه زندگی مشترک و استفاده بهینه از فضاهای مسکونی می‌تواند به بهبود شرایط مسکن کمک کند.
حل مشکل مسکن در ایران نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه است. با استفاده از راهکارهای پیشنهادی، می‌توان به تدریج به بهبود شرایط مسکن و افزایش دسترسی افراد به مسکن مناسب دست یافت. این امر نه تنها به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند، بلکه به توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی کشور نیز منجر خواهد شد.
source