استیضاح و پسااستیضاح؛ راه‌حل‌های نجات اقتصاد ایران چیست؟

آرمان امروز_گروه اقتصادی: در روزها اخیر، استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، به یکی از موضوعات داغ در محافل سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. این استیضاح با محوریت مسائل اقتصادی و به‌ویژه مشکلات ارزی صورت گرفته است. در این گزارش، به بررسی مهم‌ترین دلایل اقتصادی استیضاح همتی، راهکارهای ممکن برای حل این مشکلات، و این‌که آیا تغییرات باید در سطح افراد صورت گیرد یا رویکردها نیازمند بازنگری هستند، خواهیم پرداخت.
دلایل اقتصادی استیضاح همتی
یکی از اصلی‌ترین دلایل استیضاح همتی، ناترازی‌های مالی و مشکلات ارزی کشور است. نمایندگان مجلس معتقدند که سیاست‌های ارزی و مالی اتخاذ شده توسط وزارت اقتصاد نتوانسته است به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند و حتی در برخی موارد به تشدید مشکلات منجر شده است. رئیس‌جمهور نیز در واکنش به این موضوع اظهار داشت که استیضاح وزیر اقتصاد لزوماً به حل مشکلات ارزی و ناترازی‌های مالی منجر نخواهد شد و نیازمند همکاری و هماهنگی بین قوای مختلف است.
راهکارهای حل مشکلات اقتصادی
برای مقابله با مشکلات اقتصادی موجود، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:
1. اصلاح نظام بانکی و مالی: یکی از مشکلات اصلی نظام بانکی ایران، مطالبات غیرجاری و نرخ سود بالاست که به کاهش بهره‌وری منجر شده است. کاهش نرخ سود بانکی و افزایش نظارت بر اعطای وام‌ها می‌تواند به بهبود نقدینگی و رونق تولید کمک کند.
2. بهبود محیط کسب‌وکار و اصلاح قوانین اقتصادی**: حذف مقررات زائد و پیچیده، ارتقاء شاخص‌های کسب‌وکار و حمایت قانونی از سرمایه‌گذاری و مالکیت خصوصی می‌تواند به جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و تقویت بخش خصوصی منجر شود.
3. کاهش وابستگی به نفت و توسعه صنایع غیرنفتی**: توسعه زنجیره‌های ارزش و ایجاد صنایعی با ارزش افزوده بالا، تقویت بخش‌های خدماتی و فناوری اطلاعات و تقویت اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند به تنوع‌بخشی اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت کمک کند.
4. اصلاح یارانه‌ها و کاهش هزینه‌های دولتی**: هدفمند کردن یارانه‌ها و کاهش هزینه‌های غیرضروری دولتی می‌تواند به کنترل کسری بودجه و افزایش کارایی کمک کند.
5. تقویت بخش خصوصی و کاهش مداخله دولت در اقتصاد**: خصوصی‌سازی اصولی و شفاف، حذف انحصارات و تقویت رقابت و کاهش قوانین محدودکننده برای بخش خصوصی می‌تواند به افزایش کارایی و بهبود مدیریت شرکت‌ها منجر شود.
6. توسعه سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش موانع تجاری**: ایجاد بسترهای حقوقی مناسب برای سرمایه‌گذاران خارجی و کاهش تعرفه‌ها و موانع تجاری می‌تواند به رشد تجارت بین‌المللی و افزایش درآمد ارزی کمک کند.
7. توسعه آموزش و سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی**: توسعه و تقویت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، سرمایه‌گذاری در پژوهش و توسعه و پیوند دانشگاه‌ها با صنعت می‌تواند به تربیت نیروی کار متخصص و افزایش اشتغال منجر شود.
تغییر افراد یا رویکردها؟
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا تغییر افراد در رأس نهادهای اقتصادی می‌تواند به حل مشکلات کمک کند یا نیازمند تغییرات اساسی در رویکردها هستیم؟ تجربه نشان داده است که تغییر افراد بدون اصلاحات ساختاری و تغییر رویکردها نمی‌تواند به بهبود وضعیت منجر شود. برای مثال، رئیس‌جمهور در واکنش به استیضاح وزیر اقتصاد اظهار داشت که استیضاح همتی لزوماً به حل مشکلات ارزی و ناترازی‌های مالی منجر نخواهد شد و نیازمند همکاری و هماهنگی بین قوای مختلف است.
بنابراین، به نظر می‌رسد که تغییرات باید در سطح رویکردها و سیاست‌گذاری‌ها صورت گیرد. اجرای اصلاحات ساختاری، بهبود محیط کسب‌وکار، تقویت بخش خصوصی و کاهش مداخله دولت در اقتصاد از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.
استیضاح وزیر اقتصاد نشان‌دهنده نارضایتی از وضعیت اقتصادی و سیاست‌های اتخاذ شده است. با این حال، تغییر افراد بدون اصلاحات ساختاری و تغییر رویکردها نمی‌تواند به بهبود وضعیت منجر شود. اجرای راهکارهای پیشنهادی مانند اصلاح نظام بانکی، بهبود محیط کسب‌وکار، کاهش وابستگی به نفت، اصلاح یارانه‌ها، تقویت بخش خصوصی، توسعه سرمایه‌گذاری خارجی و سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند. همچنین، همکاری و هماهنگی بین قوای مختلف و تدوین سیاست‌های منسجم و کارآمد برای مقابله با چالش‌های اقتصادی ضروری است.
تغییر افراد بی فایده است
دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، معتقد است که استیضاح همتی بیشتر جنبه سیاسی داشته و کمتر به مسائل اقتصادی مرتبط بوده است. وی اظهار داشت که این اقدام نشان‌دهنده نبود راه‌حل‌های مؤثر از سوی مجلس برای بهبود وضعیت کشور است و بیشتر به منافع گروهی و باندی توجه شده تا منافع ملی.
به‌گفته پازوکی، استیضاح همتی می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در اقتصاد کشور منجر شود. وی هشدار داده است که این اقدام سیگنال منفی به بازارها ارسال کرده و ممکن است نرخ ارز را افزایش دهد، که به نوبه خود تورم و فشار بر اقشار آسیب‌پذیر را تشدید می‌کند. پازوکی تأکید دارد که به‌جای تغییرات ناگهانی در تیم اقتصادی دولت، باید رویکردها و سیاست‌ها اصلاح شوند. وی معتقد است که تغییر افراد بدون اصلاحات ساختاری و تغییر رویکردها نمی‌تواند به بهبود وضعیت منجر شود و ممکن است بحران را عمیق‌تر کند.
به‌طور کلی، دکتر مهدی پازوکی استیضاح دکتر همتی را اقدامی سیاسی می‌داند که می‌تواند به بی‌ثباتی اقتصادی منجر شود. وی بر لزوم اصلاح رویکردها و سیاست‌های اقتصادی به‌جای تغییرات ناگهانی در تیم مدیریتی تأکید دارد.