چهارشنبه سوری؛ جشنی با هزینه‌های پنهان

آرمان امروز_گروه اقتصادی: هر سال با نزدیک شدن به روزهای پایانی اسفند، بازار مواد محترقه رونق می‌گیرد و خانواده‌های ایرانی برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، آخرین چهارشنبه سال، به خرید انواع ترقه، فشفشه و مواد آتش‌بازی روی می‌آورند. این جشن باستانی که با پریدن از روی آتش و شادی همراه است، در سال‌های اخیر با افزایش استفاده از مواد محترقه غیراستاندارد به پدیده‌ای پرهزینه از نظر اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است.
هزینه‌های خرید مواد محترقه
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد قیمت مواد محترقه در بازار سیاه نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. یک بسته ترقه متوسط که سال گذشته حدود ۵۰ هزار تومان قیمت داشت، امسال به مرز ۱۲۰ هزار تومان رسیده است. فشفشه‌های بزرگ نیز از ۳۰ هزار تومان به ۸۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته‌اند.
علی محمدی، کارشناس اقتصادی، می‌گوید: «برآوردها نشان می‌دهد خانواده‌های ایرانی به طور متوسط بین ۲۰۰ هزار تا یک میلیون تومان برای خرید مواد محترقه هزینه می‌کنند که با توجه به تعداد خانوارهای شرکت‌کننده، گردش مالی این بازار به بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.»
نکته قابل تأمل آن است که بخش عمده‌ای از این مواد به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و درآمد حاصل از آن نصیب شبکه‌های غیررسمی می‌شود. بر اساس آمار گمرک، سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد تومان از این محصولات به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شود که مالیاتی نیز از آن به خزانه دولت واریز نمی‌شود.
هزینه‌های درمانی و آسیب‌های اجتماعی
دکتر زهرا کریمی، متخصص چشم پزشکی، می‌گوید: «هر سال در شب چهارشنبه سوری و روزهای نزدیک به آن، بخش اورژانس بیمارستان‌ها با موج مصدومان ناشی از سوختگی و آسیب‌های چشمی مواجه می‌شود. هزینه درمان هر مصدوم بین ۵ میلیون تا ۵۰ میلیون تومان برآورد می‌شود که بخش عمده‌ای از آن را بیمه‌ها می‌پردازند.»
آمار سازمان اورژانس کشور نشان می‌دهد در سال گذشته بیش از ۲۰۰۰ نفر در اثر حوادث چهارشنبه سوری مصدوم شدند که از این تعداد، ۱۵۰ نفر دچار نقص عضو دائمی شدند. هزینه درمان این مصدومان حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
علاوه بر هزینه‌های درمانی، آسیب‌های روانی و اجتماعی ناشی از این حوادث نیز قابل توجه است. دکتر احمد صادقی، روانشناس، می‌گوید: «مصدومان حوادث چهارشنبه سوری که دچار نقص عضو می‌شوند، اغلب با مشکلات روحی مانند افسردگی و انزوای اجتماعی مواجه می‌شوند که درمان آن سال‌ها طول می‌کشد و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی به دنبال دارد.»
آسیب به اموال عمومی و زیرساخت‌ها
سرهنگ محمودی، معاون اجتماعی پلیس پایتخت، می‌گوید: «سال گذشته بیش از ۲۰۰ مورد آتش‌سوزی ناشی از پرتاب مواد محترقه در اماکن عمومی گزارش شد که خسارتی بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان به اموال عمومی وارد کرد.»
همچنین، خسارت به تابلوهای راهنمایی و رانندگی، سطل‌های زباله، صندلی‌های پارک‌ها و سایر مبلمان شهری، هزینه‌های زیادی را به شهرداری‌ها تحمیل می‌کند.
راهکارهای کاهش آسیب‌ها
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند با فرهنگ‌سازی، آموزش و برگزاری جشن‌های عمومی ایمن، می‌توان ضمن حفظ این سنت کهن، از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی آن کاست. برگزاری مراسم آتش‌بازی استاندارد در پارک‌ها و فضاهای باز شهری توسط متخصصان، می‌تواند جایگزین مناسبی برای استفاده خانگی از مواد محترقه خطرناک باشد.
چهارشنبه سوری، این جشن باستانی، می‌تواند با رویکردی مسئولانه‌تر و ایمن‌تر برگزار شود تا ضمن حفظ شادی و نشاط اجتماعی، از هزینه‌های سنگین اقتصادی و آسیب‌های جبران‌ناپذیر انسانی آن کاسته شود.