آرمان امروز_گروه اقتصادی: هفتمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۸ لغایت ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌گردد. ستاد برگزاری نمایشگاه ایران اکسپو به منظور معرفی هرچه بیشتر کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور همانند ادوار گذشته، در نظر دارد هفتمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران را به عنوان بزرگ‌ترین رویداد صادراتی کشور با تاکید بر توسعه شبکه‌های تجاری، با حضور بیش از ۴۰۰۰ متقاضی خارجی از ۱۱۰ کشور (۴۱ کشور آسیایی، ۲۱ کشور اروپایی، ۳۹ کشور آفریقایی، ۸ کشور از قاره آمریکا و یک کشور از اقیانوسیه) که برای شرکت در این نمایشگاه ثبت‌نام کرده‌اند برگزار نماید تا این شرکت‌کنندگان ضمن آشنایی با ظرفیت‌های صنعتی ایران، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همکاری‌های تجاری را بررسی کنند.
صادرات، یکی از ارکان حیاتی هر اقتصاد است که به رشد و توسعه آن کمک شایانی می‌کند. برای کشورهایی مانند ایران که از منابع طبیعی غنی برخوردارند، توجه به صادرات می‌تواند به یکی از ابزارهای مهم برای رشد اقتصادی و مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی تبدیل شود. در این گزارش، به وضعیت کنونی صادرات ایران، پتانسیل‌های صادراتی، راهکارهای افزایش صادرات، اهمیت تنوع در صادرات، و برنامه‌های پنج‌ساله توسعه صادرات پرداخته می‌شود.
وضعیت کنونی صادرات ایران
در حال حاضر، صادرات غیرنفتی ایران در مقایسه با صادرات نفتی، رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته در حوزه نفت و گاز، صادرات نفتی یکی از ارکان اصلی درآمدهای ارزی این کشور است. اما پس از تحریم‌های اقتصادی و فشارهای بین‌المللی، ایران به سمت افزایش صادرات غیرنفتی، به ویژه محصولات کشاورزی، صنایع معدنی و کالاهای صنعتی، حرکت کرده است.
بر اساس آمارهای موجود، در سال‌های اخیر صادرات غیرنفتی ایران از ۴۰ میلیارد دلار به حدود ۴۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. اما در مقایسه با پتانسیل‌های واقعی کشور، هنوز فاصله زیادی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مشکلات لجستیکی، تحریم‌ها، و مسائل مربوط به ارتباطات تجاری با کشورهای مختلف است.
پتانسیل‌های صادراتی ایران
1. محصولات نفتی و پتروشیمی
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان است. صنعت پتروشیمی ایران نیز توانسته است در سال‌های اخیر توسعه قابل توجهی پیدا کند. صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی ارزی برای کشور محسوب می‌شود. ایران با دارا بودن منابع عظیم گاز و نفت، پتانسیل زیادی در این بخش دارد.
۲. محصولات کشاورزی
ایران با داشتن زمین‌های کشاورزی حاصلخیز و شرایط آب و هوایی متنوع، پتانسیل بالایی در تولید محصولات کشاورزی دارد. محصولات مانند پسته، زعفران، خرما، کشمش و دیگر محصولات باغی و زراعی می‌توانند سهم قابل توجهی از صادرات ایران را به خود اختصاص دهند. پسته ایران به ویژه در بازارهای جهانی شهرت دارد و یکی از پرمصرف‌ترین محصولات صادراتی ایران به شمار می‌رود.
۳. صنایع معدنی
ایران یکی از کشورهای غنی در زمینه ذخایر معدنی است. ذخایر بزرگ مس، آهن، زغال سنگ و سایر مواد معدنی در ایران وجود دارد که می‌توانند به عنوان مواد اولیه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرند. از این رو، صادرات محصولات معدنی و مواد اولیه صنایع مختلف می‌تواند پتانسیل بالایی داشته باشد.
۴. صنایع دستی و مصنوعات فرهنگی
صنایع دستی ایران، با تنوع بالا و کیفیت برتر، از جمله دیگر بخش‌های مهم صادراتی به شمار می‌آید. فرش، ظروف مسی و برنجی، گلیم و منسوجات سنتی از جمله محصولات صادراتی ارزشمند ایران هستند که در بازارهای جهانی طرفداران زیادی دارند.
۵. فن‌آوری و دانش‌بنیان‌ها
در سال‌های اخیر، بخش فناوری اطلاعات و صنایع دانش‌بنیان ایران رشد چشمگیری داشته است. بسیاری از استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناورانه ایرانی در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، و نانو فناوری، توانسته‌اند به بازارهای بین‌المللی راه پیدا کنند و صادرات خدمات و محصولات فناورانه نیز به یکی از بخش‌های رو به رشد صادرات کشور تبدیل شده است.
راهکارهای افزایش صادرات ایران
1. تقویت دیپلماسی اقتصادی
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای افزایش صادرات، تقویت دیپلماسی اقتصادی و ایجاد روابط تجاری با کشورهای مختلف است. در این زمینه، وزارت امور خارجه و سفارت‌خانه‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی ایفا کنند. برقراری تفاهم‌نامه‌های تجاری و تسهیل فرآیندهای صادراتی می‌تواند به رونق صادرات کمک کند.
۲. حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان
دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی، یارانه‌ها و معافیت‌های مالیاتی، از صادرکنندگان و تولیدکنندگان حمایت کند. همچنین ایجاد مراکز تخصصی برای آموزش صادرات و تشویق به استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند به افزایش کیفیت محصولات و رقابت‌پذیری آن‌ها در بازارهای جهانی کمک کند.
۳. بهبود زیرساخت‌ها و تسهیل در حمل و نقل
برای افزایش صادرات، بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل، از جمله بنادر، فرودگاه‌ها و راه‌های ترانزیتی از اهمیت بالایی برخوردار است. کاهش هزینه‌های حمل و نقل و تسهیل در فرآیندهای گمرکی می‌تواند صادرات را تسریع کرده و بازارهای جدیدی را برای محصولات ایرانی باز کند.
۴. تنوع در سبد صادراتی
ایجاد تنوع در محصولات صادراتی می‌تواند به کاهش ریسک‌های اقتصادی و مالی کمک کند. ایران باید از تمرکز تنها بر روی چند محصول خاص (مانند نفت) پرهیز کرده و به سراغ محصولات مختلف از جمله کالاهای فناورانه، صنایع دستی، محصولات کشاورزی و صنایع معدنی
برود.
5. حفظ استانداردهای بین‌المللی و بهبود کیفیت
برای رقابت با سایر کشورها در بازارهای جهانی، باید بر کیفیت محصولات تأکید کرد. رعایت استانداردهای بین‌المللی و بهبود فرآیندهای تولیدی می‌تواند کمک کند تا محصولات ایرانی در سطح جهانی از اعتبار بیشتری برخوردار شوند.
اهمیت تنوع در صادرات برای اقتصاد ایران
تنوع در صادرات، به ویژه در کشوری مانند ایران که به منابع طبیعی غنی و صنایع مختلف دسترسی دارد، اهمیت زیادی دارد. وابستگی به یک یا چند محصول خاص، مانند نفت، می‌تواند اقتصاد کشور را در معرض نوسانات قیمت‌ها و تحریم‌ها قرار دهد. تنوع در سبد صادراتی، از طریق کاهش وابستگی به یک منبع خاص، می‌تواند به اقتصاد ایران ثبات بیشتری ببخشد و در برابر بحران‌های جهانی مقاوم‌تر کند. علاوه بر این، تنوع در صادرات می‌تواند اشتغال‌زایی و توسعه صنعتی را نیز به دنبال داشته باشد.
برنامه‌های پنج‌ساله توسعه برای رشد صادرات
برنامه‌های پنج‌ساله توسعه اقتصادی ایران به ویژه در حوزه صادرات، به طور عمده بر افزایش سهم صادرات غیرنفتی از تولید ناخالص داخلی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای این منظور تأکید دارند. در برنامه ششم توسعه، هدف‌گذاری‌هایی برای افزایش میزان صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به صادرات نفتی صورت گرفته است. برنامه‌های هفتم و هشتم توسعه نیز به بهبود وضعیت حمل و نقل، افزایش توان رقابتی کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی و تقویت صنایع داخلی به عنوان مولفه‌های اصلی رشد صادرات اشاره دارند.
وضعیت صادرات ایران نشان‌دهنده پتانسیل‌های عظیم در بخش‌های مختلف است، اما همچنان چالش‌هایی وجود دارد که نیاز به توجه جدی دارند. راهکارهای مختلفی برای افزایش صادرات وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل تقویت دیپلماسی اقتصادی، حمایت از تولیدکنندگان، بهبود زیرساخت‌ها، تنوع در سبد صادراتی و رعایت استانداردهای بین‌المللی است. برنامه‌های پنج‌ساله توسعه نیز بر افزایش صادرات غیرنفتی تأکید دارند. پیوند این برنامه‌ها با نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند اکسپو ۲۰۲۵ می‌تواند فرصت‌های زیادی را برای ایران در زمینه صادرات فراهم آورد.
source