مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که این روزها در اظهارنظرهای مختلف بر اهمیت نقش کلیدی این نهاد در توافق احتمالی میان ایران و آمریکا تأکید دارد، تصریح کرد که موفقیت مذاکرات و دستیابی به توافق با ایران، برای کاهش تنش‌ها بسیار مهم است.
رافائل گروسی در مصاحبه‌ای با نشریه آمریکایی یواس‌نیوز ادعا کرد که گام‌های جبرانی ایران در برجام و غنی‌سازی اورانیوم در سطح کنونی «مایه نگرانی است و من در این‌باره به‌طور مستقیم با همتایان ایرانی‌ام گفت‌وگو کرده‌ام.»
وی افزود: «آنچه اکنون اهمیت دارد، و تمرکز ما نیز بر آن است، این است که بتوانیم شفاف‌سازی‌هایی را که نیاز داریم درباره آنچه در جریان است، به دست آوریم. همچنین، حمایت از مذاکرات جاری میان ایران و ایالات متحده، از نظر فنی و با جدیت، بسیار مهم است.»
مدیرکل آژانس در ادامه فضاسازی‌های سیاسی غرب علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان گفت: «هرچه زمان می‌گذرد، وضعیت بدتر می‌شود، چون حتی اگر کاری از نظر دیپلماتیک و سیاسی صورت نگیرد، سانتریفیوژها همچنان می‌چرخند و ذخایر هم بیشتر می‌شوند. بنابراین، ما باید فوراً به این موضوع رسیدگی کنیم. ما می‌دانیم که این نگرانی می‌تواند به موضوعی بزرگ‌تر تبدیل شود که باید به‌شدت از آن جلوگیری کنیم.»
وی با تکرار اهمیت نقش آژانس در توافق احتمالی میان ایران و آمریکا گفت: «باید توافقی قابل اتکا، قوی و قابل راستی‌آزمایی وجود داشته باشد که توسط آژانس راستی‌آزمایی شود. این همان چیزی است که ما اکنون مشغول انجام آن هستیم. این موضوع، بخشی از سفر من به سازمان ملل و شورای امنیت نیز هست.»
گروسی در پاسخ به این پرسش که «آیا تصور می‌کنید در چارچوب توافق جدید، نقش آژانس برای راستی‌آزمایی لحاظ خواهد شد؟» گفت: «اول از همه، باید ببینیم این مذاکرات که گفت‌وگوهایی بسیار مهم هستند، به نتیجه می‌رسند یا نه. این بسیار بسیار مهم است. فکر می‌کنم این هم اهمیت دارد که (استیو) ویتکاف و (عباس) عراقچی با ما صحبت می‌کنند. آن‌ها با یکدیگر نیز (به‌صورت غیرمستقیم) گفت‌وگو می‌کنند، که البته جزء ضروری ماجراست؛ چون این توافق، توافق آن‌هاست، نه توافق آژانس.»
وی افزود: «اما بدون حضور ما، این توافق بر پایه‌ای سست بنا خواهد شد. چون تعهداتی که، در صورت توافق، مورد تفاهم قرار می‌گیرند، بسیار مهم خواهند بود و جامعه بین‌المللی باید مطمئن شود که این تعهدات اجرا می‌شوند.»
مدیرکل آژانس ادامه داد: «از نظر من، نکته خیلی مهم در حال حاضر این است که این روند شتاب گرفته است. گفت‌وگوها اکنون به برخی جزئیات فنی رسیده‌اند، چون این یک روند تدریجی است، یک گفت‌وگو است.»
وی گفت: «آن‌ها (ایران و آمریکا) برای مدت طولانی اصلاً با یکدیگر صحبت نمی‌کردند، همیشه به‌صورت غیرمستقیم یا به روش‌هایی که خیلی مؤثر نبود. این مسائل برای صلح و امنیت جهانی بسیار بنیادین هستند و باید اطمینان حاصل کنیم که طرف‌ها با هم گفت‌وگو کنند و آن‌ها حالا دقیقاً همین کار را می‌کنند.»
وی ادامه داد: «به همین دلیل است که این روند نباید شکست بخورد، و ما نقش خود را نقشی حمایتی اما هم‌زمان حیاتی می‌دانیم؛ به‌ویژه به‌خاطر تعهداتی که ممکن است درباره غنی‌سازی، یا حتی ادعاهایی درباره ابعاد نظامی یا فعالیت‌های دیگر مطرح شود. فراموش نکنید که این یک برنامه هسته‌ای پیشرفته و پیچیده است که باید نظارت شود.»
گروسی با اشاره به اقدامات ایران در چارچوب قانون راهبردی مجلس (قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران) ادعا کرد که سطح نظارت آژانس از تأسیسات هسته‌ای ایران کافی نیست. وی افزود: «اگر توافقی حاصل شود، ما قادر خواهیم بود این نقش را ایفا کنیم. در واقع، ما می‌توانیم چسبی باشیم که این ساختار را مستحکم و یکپارچه نگه می‌دارد.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی درباره موضوع غنی‌سازی در روند گفت‌وگوهای ایران و آمریکا گفت: «نمی‌خواهم وارد جزئیات مذاکرات آن‌ها شوم. اما روشن است که موضوع غنی‌سازی یک مسئله کلیدی و محوری در توافق است و در ذیل این موضوع، گزینه‌های مختلفی هست که درباره آن‌ها بحث می‌شود. اما چیزی که الان می‌توانم بگویم این است که فکر نمی‌کنم – حتی خود رئیس‌جمهور (دونالد) ترامپ و سناتور (مارکو) روبیو هم گفته‌اند – کسی به‌دنبال احیای برجام تحت نامی دیگر باشد.»
وی افزود: «شاید توافق جدید ساده‌تر و کم‌جزئیات‌تر باشد. به یاد دارید که برجام توافقی با بندهای زیادی بود، مثلاً اگر فلان اتفاق بیفتد، بعد چه شود، یا شامل بندهای غروب آفتاب (sunset clauses) و غیره. حتی ایرانی‌ها هم این را می‌گویند. پس بحث درباره برجام نیست، بلکه درباره چیزی تازه، شفاف و صریح است که به همه اطمینان دهد هیچ مسیری به‌سمت بمب وجود ندارد.»
گروسی در پاسخ به پرسشی درباره ادعای ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران، ادعاها درباره نگرانی از انباشت اورانیوم غنی‌شده در ایران را تکرار اما تصریح کرد: «این بدان معنا نیست که ایران اکنون سلاح هسته‌ای دارد. نباید مخاطبان شما این دو را با هم اشتباه بگیرند. ولی موضوع بسیار جدی است، چون هیچ کشور غیرهسته‌ای دیگری وجود ندارد که چنین کاری بکند.» وی ادامه داد: «البته این ذخایر می‌توانند به‌سادگی از بین بروند، به خارج فرستاده شوند. این بخشی از گفت‌وگوهای فنی ماست.»
گروسی در پاسخ به پرسش دیگری درباره نگرانی‌های ادعایی کشورهای غربی از برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: «ایرانی‌ها آن را درک کرده‌اند و برای همین در حال حاضر با جدیت بی‌سابقه‌ای وارد گفت‌وگو شده‌اند. در سال‌های اخیر چنین سطحی از تعامل را ندیده بودم. این بهترین شانس ماست.»
وی در پایان مصاحبه با اشاره به محدودیت‌های زمانی موجود برای رسیدن به توافق گفت: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این روند ماه‌ها بدون نتیجه ادامه پیدا کند. تهدید بازگشت تحریم‌ها از طریق مکانیسم ماشه نیز مطرح است، اما موضوع فقط این نیست. زمان کم است و همه طرف‌ها باید به‌روشنی بدانند این روند به کجا می‌رسد.»
به گزارش ایرنا، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همواره تحت فشارهای سیاسی و اتهامات بی‌اساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند با ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران اقدام کنند، اما بسته‌شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴ این بهانه را از میان برداشت.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ به‌طور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود، گام‌هایی در کاهش تعهدات برداشت. مذاکرات احیای برجام در سال ۱۴۰۰ نیز به‌دلیل تعلل و زیاده‌خواهی‌های غرب به نتیجه نرسید.
با این وجود، ایران همچنان به تعامل دیپلماتیک و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و تأکید کرده است که در صورت بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات خود، آماده احیای توافق است. مذاکرات اخیر با ایالات متحده در عمان و رم، گفت‌وگوها با تروئیکای اروپایی در ژنو و جلسات سه‌جانبه در پکن نیز نشان‌دهنده تمایل تهران به حل‌وفصل موضوع از طریق دیپلماسی، مشروط به ارائه ضمانت‌های واقعی برای رفع تحریم‌هاست./ایرنا
source