نام خلیج را نمی‌فروشیم

عبدالرضا خزایی؛ در روزگاری که واژگان نیز قربانی سیاست‌اند و نام‌ها پشت میزهای مذاکره خرید و فروش می‌شوند، بار دیگر زمزمه‌هایی از گوشه‌های تاریک سیاست خارجی آمریکا به گوش می‌رسد؛ زمزمه‌هایی که به وضوح بوی معامله می‌دهند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری بازگشته به قدرت و چهره‌ای شناخته‌شده برای اتخاذ مواضع هیجانی و متغیر، ظاهراً قصد دارد پای در همان لغزشگاه قدیمی بگذارد: تغییر نام «خلیج فارس» به واژه‌ای جعلی و تحریف‌شده که بیشتر رضایت حاکمان عرب خلیج‌نشین را جلب می‌کند تا وجدان جهانی را.

ساده بگوییم: خلیج فارس، نامی تاریخی، حقوقی، و فرهنگی است. نه تنها در حافظه‌ی ملی ایرانیان، بلکه در هزاران سند بین‌المللی، نقشه‌های معتبر، قراردادهای دریایی و متون جغرافیایی معتبر جهان، این آبراه نیلگون با عنوان Persian Gulf ثبت شده است. از نقشه‌ی جهان‌نمای بطلمیوس در قرن دوم میلادی گرفته تا اطلس‌های مدرن سازمان ملل، هیچ سند معتبری نیست که نامی جز خلیج فارس بر خود داشته باشد.

سیاست‌ورزی دونالد ترامپ اما از قاعده‌مندی و استناد بی‌نیاز است. او بیش از آن‌که به تاریخ و تعهدات بین‌المللی متعهد باشد، به حساب‌های بانکی پادشاهان نفت‌فروش وابسته است. در چنین فضایی است که شائبه‌ی تلاش او برای تغییر نام تاریخی خلیج فارس، به نفع متحدان عرب، نگرانی‌ها را برمی‌انگیزد؛ نگرانی نه از تغییر، که از بی‌اعتنایی فاحش به میراث تمدنی و قواعد دیپلماسی.

اما مسئله، فقط نام یک آبراه نیست؛ موضوع، کرامت ملی است. هویت جغرافیایی هر سرزمینی، پاره‌ای از شناسنامه‌ی فرهنگی و تاریخی آن ملت است. خلیج فارس، بخشی از حافظه‌ی ایرانیان است. بخشی از شعرهای فردوسی و حافظ است. از همان‌جا که نادرشاه افشار کشتی‌های جنگی‌اش را روانه کرد، از همان خلیجی که بوشهر و بندرعباس و قشم و خارک به آن جان داده‌اند.

کسی حق ندارد نام آن را معامله کند

در سال‌های گذشته، میلیون‌ها ایرانی در داخل و خارج کشور، در دفاع از نام خلیج فارس، کارزارهای عمومی به راه انداخته‌اند. دانشجویان، روزنامه‌نگاران، فرهیختگان و حتی روشنفکران عرب منطقه، بارها و بارها بر درستی این نام تأکید کرده‌اند. این اتحاد، فقط پاسداشت یک واژه نیست، بلکه دفاع از حقیقت تاریخی در برابر جعل سیاسی است.

جناب ترامپ، اگر باز هم در خیال خود، رویای دلارهای نفتی و لبخندهای مصنوعی را در سر می‌پرورانید، بهتر است بدانید که نام خلیج فارس، نه از آنِ بازار است، نه در ردیف واژه‌هایی‌ست که می‌توان پشت درهای بسته تغییرش داد. این نام، پیش از شما بوده، پس از شما هم خواهد ماند. و اگر هر روز صبح، از خواب بیدار شدید و چشم به نقشه‌ای جهانی دوختید، در حاشیه‌ی جنوبی ایران، همچنان بخوانید: PERSIAN GULF.

ما برای دفاع از خلیج فارس، فقط فریاد نمی‌زنیم؛ ما سند داریم، تاریخ داریم، شعر داریم، نقشه داریم. و مهم‌تر از همه: ملت داریم.

و اگر روزی دوباره هواپیمای شما از آسمان منطقه عبور کرد، به خلبان خود بگویید که مراقب باشد؛ زیر پایش، نامی حک شده که با خون و تاریخ صیقل یافته است: خلیج فارس. نه بازار سیاست است، نه جولانگاه معامله‌گران.