الزامات گفت‌وگوی دولت و ملت

آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: در ادامه‌ی اظهارات اخیر مسعود پزشکیان در کرمانشاه درباره ضرورت برقراری گفت‌وگوی مؤثر میان حکومت و مردم، این پرسش به‌طور جدی‌تر مطرح شده است که چرا تاکنون گفت‌وگویی واقعی، مستمر و اثربخش میان مردم و نظام سیاسی در ایران شکل نگرفته است. اشاره رییس‌جمهور به این نکته که «چرا نتوانستیم با مردم گفت‌وگو کنیم»، با واکنش‌هایی در محافل فکری و رسانه‌ای همراه بوده و برخی از تحلیلگران آن را به عنوان یکی از گره‌های اصلی عدم موفقیت در تحقق سیاست‌های اصلاح‌طلبانه دولت تعبیر کرده‌اند.
چرا گفت‌وگو با مردم شکل نمی‌گیرد؟
تأکید رهبری بر لزوم شنیدن صدای مردم در سال‌های اخیر نیز موید این نکته است که نظام سیاسی، در سطح تئوریک، اهمیت این ارتباط را درک کرده است، اما به نظر می‌رسد تحقق عملی آن نیازمند طراحی فرایندهای دقیق، مستمر و ساختارمند است. در واقع، گفت‌وگو نباید به سطح دیدارهای صوری یا سفرهای استانی بدون شنیدن صدای واقعی مردم تقلیل پیدا کند.
برخی ناظران تأکید دارند که اگرچه گفت‌وگو با مردم ممکن است از طریق جلسات حضوری، دیدارهای استانی و یا ارتباطات رسانه‌ای انجام شود، اما آنچه مهم‌تر است، کیفیت و توازن در این گفت‌وگوهاست. گفت‌وگویی که تنها به سخنرانی‌های یک‌طرفه محدود شود، یا در آن مردم امکان ابراز آزاد و بدون لکنت دیدگاه‌های خود را نداشته باشند، نه گفت‌وگو بلکه شکلی از تبلیغ سیاسی یا مدیریت افکار عمومی خواهد بود.
در این میان، بازخوانی توصیه‌های حضرت علی (ع) به مالک اشتر نیز یادآور جایگاه گفت‌وگوی اقناعی و عادلانه در سنت اسلامی است. آنجا که امام (ع) از مالک می‌خواهد با مردم گفت‌وگو کند، حرف‌های آنان را بشنود، در صورت امکان، خواسته‌هایشان را اجابت کند، و اگر مقدور نبود، صادقانه توضیح دهد و حتی عذرخواهی کند.
کیفیت گفت‌وگو و کمیت آن
بر اساس این دیدگاه، تحقق گفت‌وگوی واقعی نیازمند فراهم‌سازی بسترهای نهادی، بهره‌گیری از سازوکارهایی چون تشکل‌های اجتماعی و احزاب، و همچنین جلب اعتماد مردم است. مردم باید مطمئن باشند که گفت‌وگوهایشان شنیده می‌شود، مورد توجه قرار می‌گیرد، و حتی اگر اجرایی نشود، دلیل آن برایشان شفاف و قابل فهم است.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، یکی از راه‌های بازسازی سرمایه اجتماعی و افزایش مشارکت مردم در فرآیندهای تصمیم‌سازی، احیای گفت‌وگوی دائمی، گسترده و چندسویه میان مردم و حاکمیت است؛ گفت‌وگویی که هم مسیر شنیدن و هم مسیر پاسخ‌گویی را فراهم کند.
علی محمد نمازی، فعال سیاسی به روزنامه آرمان امروز گفت: از شروط اساسی کار آمدی حکومت ها انتخاب های صحیح و از جمله انتخاب کارگزاران نظام است. انتخابات مجلس، ریاست جمهوری و شوراهای محلی در صورتی درست از آب در خواهد آمد که انتخاب گر و انتخاب شونده شناخت کافی از یکدیگر داشته باشند. به منظور رسیدن به این شناخت نیاز به ابزار کار می باشد. ابزار عرصه انتخابات تشکل های سیاسی مانند احزاب است.
وی افزود: عنصر اساسی در تشکل های سیاسی و عرصه حکمرانی رابطه خلاق و مؤثر و کارآمد بین بخش های مختلف و مهم آن دولت و ملت و رهبران احزاب و اعضای خود و بدنه جامعه است. در نظام‌ های دموکراتیک دیوار و مانع قابل توجهی بین مسئول و مردم و ارباب رجوع وجود ندارد. این فعال سیاسی اظهار کرد: اسباب حذف موانع و فاصله ها دیدارهای عمومی،دیدارهای خصوص، پرسش و پاسخ های سیاسی،اقتصادی، اجتماعی و آموزشی است. امروزه شبکه های مجازی کار دسترسی را آسان و سهول وصول نموده است. روابط عمومی دستگاه های اجرایی و….و تا خود رئیس جمهور می باید فاصله ارباب رجوع با مسئولان را حذف و یا کاهش ‌دهد.
وی ادامه داد: اگر متقاضی و سوال کننده به تواند به راحتی به مسئول مربوطه دسترسی داشته باشد امکان ظهور و رشد فساد به شدت وجود نخواهد داشت و تملق و پاچه خواری و ارتشاء در انجام امور بی تاثیر خواهد شد. امام علی علیه السلام در مدت کوتاه حکمرانی خود به عنوان امام جمعه و امام جماعت در دسترس مردم قرار داشت و در جایی که با مردم می نشستند دایره می نشستند که تفاوتی با سایرین نداشته باشد. در عصر ارتباطات و اطلاعات اکثریت مردم از توانایی دولت ها خبر دارند و در صورت برقراری ارتباط مفید و سازنده و توام با صداقت نیازی به دروغ و وارنه جلوه دادن امور و یا غیبت از انظار نیست.
نمازی بیان کرد: آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهور محترم فرمایشات حکومتی امام علی علیه السلام را اگر در حد گذشته امکان پذیر نیست،حداقل در حد ضرورت و یادآوری بیان بفرمایید. لازم است توجه نمایند وجود مطبوعات،رسانه و خبرنگاران شجاع و پرسشگر و امین و راستگو از ویژگی‌های دولت های قوی است. حکومت قوی،خادم ملت و راستگو و امانتدار در مقابل پرسشگر پاسخگو است و محل گرایش ملت و مورد اعتماد و اطمینان آنها است.