«صلح» از خانه آغاز می‌شود

آرمان امروز : صلح واژه‌ای است که اغلب با مفاهیم بزرگ سیاسی و بین‌المللی پیوند خورده است، اما حقیقت آن است که صلح یک فرآیند درونی و اجتماعی است که از کوچک‌ترین واحدهای جامعه، یعنی خانواده، آغاز می‌شود. امروزه دنیا به دنبال «صلح» و «آرامش» است، اما این صلح فقط به معنای آتش بس در جنگ یا پایانی بر پرواز بمب افکن ها بر فراز آسمان ها نیست. به باور کارشناسان «صلح» از خانه شروع می شود و به جهان تسری پیدا می کند، در حقیقت «صلح» میان افراد خانواده، دو همکار در محل کار، همسایه ها، اقوام مختلف در محله های مختلف، شهرها و استان، کشورها تنها یک پیام دارد؛ «آرامش». در این شرایط اغلب نادیده گرفته می‌شود که منشأ بسیاری از بحران‌های اجتماعی، در دل خانه‌ها و روابط خانوادگی نهفته است. خشونت خانگی، اختلافات عاطفی، و ناتوانی در مدیریت ارتباطات انسانی، می‌توانند نه تنها بنیان خانواده را متزلزل کنند، بلکه به عنوان الگوهای رفتاری مخرب به جامعه منتقل شوند. در حقیقت خانه محلی برای تجربه عشق، حمایت، احترام و در عین حال محل شکل‌گیری خشم، خشونت، و سلطه‌گری نیز می‌تواند باشد. از این‌رو، تحلیل دقیق این فضا می‌تواند راهکارهایی برای بهبود صلح اجتماعی ارائه کند.
خشونت خانگی؛ دشمن پنهان صلح
در این شرایط پرنیا رضی پور، دانش آموخته دکتری جامعه شناسی نیز در یادداشتی که در سایت «انجمن جامعه شناسی ایران» منتشر کرده، به این موضوع اشاره دارد که «خانه، نخستین و بنیادی‌ترین محیطی است که انسان در آن زندگی می‌کند و نخستین درس‌های زندگی را در آن می‌آموزد. این‌جا است که نه تنها «زیستن»، بلکه «چگونه زیستن» را می‌آموزیم. خانواده نخستین فضایی است که انسان در آن مفهوم‌های اساسی چون مهربانی، احترام، همدلی، و تفاهم را تجربه می‌کند. در حقیقت، در خانه است که پایه‌های شخصیت فردی و اجتماعی هر انسان شکل می‌گیرد و در این فضاست که می‌توان اصول صلح‌آمیز زیستن را بنا نهاد.» وی همچنین باور دارد که «اگرچه اغلب به دنبال صلح در عرصه‌های بزرگ‌تر، چون دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی هستیم، اما نباید فراموش کنیم که این صلح باید از درون خانه‌ها شروع شود. در بسیاری از جوامع، خانه‌ها به‌دلیل مشکلاتی چون خشونت خانگی، اختلافات عاطفی، و مسائل ارتباطی تبدیل به کانون‌های بحران می‌شوند. این مشکلات نه تنها آسیب‌های فردی به بار می‌آورند، بلکه ریشه‌های اجتماعی بسیاری از ناآرامی‌ها و بحران‌ها را نیز تغذیه می‌کنند. صلح از خانه آغاز می‌شود زیرا ریشه‌های بسیاری از تنش‌ها و مشکلات اجتماعی نیز در همین فضا نهفته است. فردی که در خانه‌ای مملو از خشونت و تنش‌های بی‌پایان رشد می‌کند، چگونه می‌تواند در دنیای بزرگ‌تری از گفت‌وگو، تفاهم و صلح بهره‌مند شود؟ اما اگر در خانه‌ای که فرد در آن رشد می‌کند، مفاهیمی چون «گوش دادن»، «بخشش» و «احترام متقابل» به‌درستی پرورش یابد، این فرد در آینده می‌تواند در سطح وسیع‌تری از جامعه به همان اصول وفادار بماند.»
خانه به عنوان بستر آموزش صلح
در این شرایط هم یک جامعه شناس، سه عامل «فقدان مهارت گفتگو، همدلی و حل مسئله»، «نقش جنسیت، سنت‌ها و نابرابری در تعمیق اختلافات» و «تأثیر روابط ناسالم والدین بر الگوی رفتاری فرزندان» را عمده مشکلات در خانواده ها می داند و به «آرمان امروز» می گوید: «زمانی که می گویم که خانه به عنوان بستر آموزش صلح است باید توجه داشته باشیم که موارد مذکور با «نقش والدین در آموزش همدلی، مدارای فرهنگی و احترام به تفاوت‌ها» و «تأثیر رسانه و آموزش رسمی در تقویت یا تضعیف فرهنگ صلح در خانواده» قابل حل هستند، اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان کودکانی تربیت کرد که حامل صلح باشند؟.
سجاد ضیالدینی، در پاسخ به این سوال می گوید: پرورش کودکانی که صلح‌جو باشند نیازمند یک رویکرد آگاهانه، منظم و درازمدت در تربیت است. گوش دادن فعال، احترام به نوبت صحبت، ابراز احساسات با کلمات مناسب و بازی‌های گروهی، تئاتر کودکانه، و گفت‌وگوهای خانوادگی ابزارهای خوبی هستند. والدین باید توجه کنند که در هر اختلاف خواهر و برادری یا بین دوستان، به‌جای دخالت قهرآمیز، به آن‌ها یاد بدهید خودشان با مذاکره حلش کنند. اگر پدر و مادر با یکدیگر، با اقوام یا حتی با کودک با احترام و بدون تحقیر و تنبیه خشن رفتار کنند، کودک این سبک ارتباط را درونی می‌کند. همچنین احترام به قوانین، همدلی، عدالت، همکاری و صداقت باید در اولویت تربیتی قرار بگیرد. همچنین اگر مدارس فضای رقابتی و فشارآور، بدون حمایت عاطفی و تربیتی باشند، کودکان به سمت اضطراب، خشم و انزوا سوق داده می‌شوند.»
با توجه به این گفته ها، بنابراین، اگر بخواهیم به جهانی صلح‌آمیز و عاری از خشونت دست یابیم، باید از خود ،خانه و خانواده آغاز کنیم. ما باید در خانه‌هایمان فرهنگ گفت‌وگو و احترام را تقویت کنیم و به نسل‌های آینده بیاموزیم که در مواجهه با مشکلات، تنها راه‌حل واقعی گفت‌وگو، درک متقابل و همکاری است. در چنین فضایی است که می‌توانیم به‌تدریج مفاهیم صلح را از خانه‌ها به جامعه، و از جامعه به سطح جهانی گسترش دهیم.