فرارو– فابیان هافمن پژوهشگر دکتری در پروژه هسته‌ای اسلو در دانشگاه اسلو و کارشناس غیرمقیم در برنامه دفاع و امنیت فراآتلانتیکی در مرکز تحلیل سیاست‌های اروپایی
به گزارش فرارو به نقل از نشریه بریتانیایی اسپکتیتور، دونالد ترامپ از طرحی بلندپروازانه با عنوان «گنبد طلایی» رونمایی کرده است؛ ابتکاری برای ایجاد سامانه‌ای سراسری در ایالات متحده که بتواند در برابر تمامی انواع تهدیدات موشکی از جمله موشک‌های هایپرسونیک، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک هسته‌ای سپری دفاعی ایجاد کند. نام «گنبد طلایی» الهام‌گرفته از سامانه دفاع موشکی «گنبد آهنین» اسرائیل است که این کشور را در برابر راکت‌ها و پرتابه‌های کوتاه‌برد از جمله خمپاره و گلوله‌های توپخانه محافظت می‌کند. با این حال تحقق گنبد طلایی مورد نظر ترامپ تا سه سال آینده بسیار بعید به نظر می‌رسد.
پروژه ۲۰۰ میلیارد دلاری ترامپ؛ پرخرج‌ترین وعده امنیتی تاریخ آمریکا؟
بر اساس این طرح، از کنگره ایالات متحده خواسته شده است مبلغی معادل ۲۵ میلیارد دلار را به‌عنوان «پیش‌پرداخت» برای آغاز پروژه اختصاص دهد و در ادامه، طی سه سال آینده، ۱۷۵ میلیارد دلار دیگر نیز تأمین کند. دونالد ترامپ اعلام کرده است که این پروژه در همین دوره ریاست‌جمهوری او تکمیل خواهد شد و مدعی شده که این سامانه با نرخ موفقیتی «بسیار نزدیک به صد درصد»، از خاک ایالات متحده محافظت خواهد کرد. بلندپروازانه‌ترین بخش طرح گنبد طلایی، استقرار سامانه رهگیر موشکی در فضاست؛ مفهومی که البته تازگی ندارد. ایده دفاع موشکی مبتنی بر فضا نخستین‌بار حدود چهار دهه پیش، در دوران ریاست‌جمهوری رونالد ریگان مطرح شد؛ اما به‌دلیل چالش‌های فنی گسترده و هزینه‌های سرسام‌آور نهایتاً کنار گذاشته شد.
از دوران جنگ سرد تاکنون و به‌ویژه در دهه گذشته، فناوری‌های دفاع موشکی پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته‌اند. با این حال، آنچه دونالد ترامپ تحت عنوان «گنبد طلایی» پیشنهاد داده است، هم از منظر فنی و هم از حیث هزینه‌های پیش‌بینی‌شده به‌طرزی آشکار غیرواقع‌بینانه به نظر می‌رسد و دست‌کم در بازه زمانی سه‌ساله، کاملاً دور از دسترس است. نخست آن‌که، برخی از قابلیت‌هایی که در چارچوب این طرح مطرح شده‌اند؛ به‌ویژه رهگیرهای مستقر در فضا در حال حاضر در زرادخانه نظامی ایالات متحده وجود ندارند و باید از پایه طراحی و ساخته شوند. هرچند ممکن است برخی فناوری‌های موجود روند توسعه را تسریع کنند، اما استقرار یک سامانه دفاع موشکی فضابنیان، فرآیندی چندین‌ساله و شاید حتی چند دهه‌ای خواهد بود.
آیا پروژه ترامپ امنیت می‌آورد یا تهدید تازه می‌آفریند؟
هزینه، یکی دیگر از موانع بزرگ پیش‌روی این طرح است. مطالعه‌ای مستقل از سوی دفتر بودجه کنگره ایالات متحده نشان می‌دهد که استقرار یک سامانه رهگیر فضابنیان مؤثر که بتواند با قابلیت اطمینان بالا از آمریکا در برابر تهدید موشک‌های هسته‌ای کره شمالی دفاع کند بین ۱۶۰ تا ۵۴۰ میلیارد دلار طی یک بازه زمانی بیست‌ساله هزینه خواهد داشت. سامانه‌ای که برای مقابله با زرادخانه‌های به‌مراتب گسترده‌تر چین و روسیه طراحی شود، چندین برابر این رقم هزینه خواهد داشت. حتی در آن صورت نیز تقریباً غیرممکن است که بتواند با موفقیتی صددرصدی از خاک آمریکا در برابر حملات موشکی محافظت کند.
هرچند هزینه پرتاب سامانه‌های نظامی به فضا از دوران جنگ سرد تاکنون به‌طرز چشمگیری کاهش یافته است؛ کاهشی که عمدتاً مرهون نقش شرکت‌های خصوصی‌ای نظیر «اسپیس‌ایکس» متعلق به ایلان ماسک است که اکنون خدمات پرتاب ارزان‌قیمت به مدار ارائه می‌دهند؛ اما سامانه‌های رهگیر موشکی همچنان فوق‌العاده پرهزینه باقی مانده‌اند. برآوردهای محتاطانه نشان می‌دهد که هزینه ساخت و نگهداری هر رهگیر فضایی یعنی پرتابه‌ای که برای رهگیری تهدیدات موشکی شلیک می‌شود بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار خواهد بود. برای آن‌که بتوان به‌طور مؤثر از خاک ایالات متحده در برابر موشک‌هایی که ممکن است از نقاط مختلف جهان شلیک شوند دفاع کرد، باید هزاران رهگیر به‌صورت دائمی در مدار زمین مستقر باشند.
علاوه بر این، ایالات متحده باید به‌شکل چشمگیری قابلیت‌های نظارتی و هشدار اولیه فضایی خود را گسترش دهد تا بتواند از چنین سامانه‌ای پشتیبانی کند. این اقدام مستلزم اختصاص ده‌ها یا حتی صدها میلیارد دلار دیگر برای توسعه ماهواره‌هایی خواهد بود که توانایی شناسایی و رهگیری تهدیدات موشکی ورودی را داشته باشند. اما فراتر از چالش‌های مالی و فنی، نگرانی‌های جدی سیاسی و نظامی نیز مطرح است. حتی اگر ایالات متحده بتواند هزینه سنگین استقرار یک سامانه دفاع موشکی فضابنیان را پرداخت کند، دلیلی وجود ندارد که تصور شود چین و روسیه در برابر آن بی‌تفاوت خواهند ماند. هر دو کشور تقریباً به‌طور قطع اقداماتی انجام خواهند داد تا توانمندی حمله متقابل خود را حفظ کنند. این اقدامات ممکن است شامل توسعه تسلیحات ضدماهواره یا افزایش قابل‌توجه در شمار کلاهک‌های هسته‌ای‌شان باشد.
در واقع، استقرار گنبد طلایی می‌تواند روند تسلیحاتی‌شدن فضا را تسریع کند و سایر کشورها را نیز به پیمودن مسیری مشابه سوق دهد؛ روندی که در نهایت ممکن است با منافع راهبردی بلندمدت ایالات متحده هم‌سو نباشد. در نهایت، پیگیری یک سامانه جامع دفاع موشکی مبتنی بر فضا می‌تواند منابع مالی و تمرکز راهبردی آمریکا را از دیگر اولویت‌های فوری‌تر و ضروری‌تر در حوزه دفاع موشکی منحرف سازد؛ اولویت‌هایی که برخی از آن‌ها، هم‌اکنون نیز در قالب پروژه گسترده‌تر «گنبد طلایی» تعریف شده‌اند.
از اعماق دریا تا آسمان آمریکا؛ سایه موشک‌های چین بر امنیت ملی
در سال‌های پیش رو، ایالات متحده با تهدید فزاینده موشکی از سوی چین روبه‌رو خواهد شد. موشک‌های کروز و بالستیک پرتاب‌شونده از هواپیما، کشتی و زیردریایی‌های چین به‌زودی خواهند توانست اهداف حیاتی نظامی و زیرساختی را در خاک آمریکا هدف قرار دهند. مقابله با چنین تهدیدی، مستلزم استقرار یک سامانه دفاع هوایی و موشکی چندلایه در امتداد سواحل ایالات متحده و نیز تأمین حفاظت مؤثر از دارایی‌های حیاتی در عمق خاک این کشور خواهد بود.
همان‌گونه که جنگ اوکراین نشان داده است، این‌گونه دفاع موشکی در عمل امکان‌پذیر است؛ اما با هزینه‌هایی بسیار سنگین همراه است. با این حال، ساخت چنین سامانه‌ای در شرایطی که منابع محدود فعلی به سوی پروژه‌ای فوق‌العاده پرهزینه مانند دفاع موشکی فضایی هدایت شود، به‌مراتب دشوارتر خواهد بود. برای نمونه، با هزینه ساخت تنها یک رهگیر فضایی، ایالات متحده می‌تواند بین ۲۵ تا ۷۵ فروند موشک رهگیر PAC-3 MSE خریداری کند؛ سامانه‌ای که توانایی مقابله با بسیاری از تهدیدات متعارف موشکی چین را داراست. هزینه فرصت تحقق چشم‌انداز ترامپ بسیار بالاست و هرگونه تلاش جدی برای اجرای آن، به‌احتمال زیاد از منظر راهبردی به زیان ایالات متحده تمام خواهد شد.
source