آرمان امروز- گروه جامعه: در تقویم رسمی ایران، اول ذی‌الحجه، سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) به نام «روز ازدواج» گرامی داشته می‌شود؛ روزی که نمادی از پیوندی آرمانی و الگویی اخلاقی برای جامعه مسلمانان به شمار می‌رود. با این حال، واقعیت‌های آماری کشور، فاصله‌ای معنادار و نگران‌کننده با این آرمان‌ها را آشکار می‌سازد؛ مسأله‌ای که توجه کارشناسان و سیاست‌گذاران اجتماعی را به خود جلب کرده است. بر اساس گزارش سازمان ثبت احوال کشور، شمار ازدواج‌های ثبت‌شده از حدود ۷۹۵ هزار مورد در سال ۱۳۹۲ به ۴۸۱ هزار و ۳۹۵ مورد در سال ۱۴۰۲ کاهش یافته است؛ کاهشی نزدیک به ۴۰ درصد که زنگ خطری جدی برای آینده جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی کشور به شمار می‌رود. این روند نزولی در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه داشته و بر اساس اظهارات مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، در مقایسه با سال گذشته، شاهد کاهش ۳ درصدی آمار ازدواج بوده‌ایم. به‌طوری که در سال ۱۴۰۳، تنها ۴۷۰ هزار ازدواج ثبت شده است.
میانگین سن ازدواج؛ تهرانی‌ها دیرتر از همه این در حالی است که شاخص طلاق روندی صعودی و نگران‌کننده داشته است. در سال ۱۴۰۲، به ازای هر ۱۰۰ ازدواج، بیش از ۴۰ طلاق به ثبت رسیده است؛ رقمی که از بالاترین نسبت‌ها در تاریخ ثبت آمارهای جمعیتی کشور به شمار می‌رود. این داده‌ها نشان‌دهنده شکنندگی نهاد خانواده و کاهش پایداری زندگی مشترک در جامعه امروز ایران است.
دستجردی در سخنان خود با اشاره به تأخیر در سن ازدواج گفت: متوسط سن ازدواج در کشور برای دختران ۲۴.۱ سال و برای پسران ۲۸.۳ سال است. این میانگین در تهران از سایر استان‌ها بالاتر بوده و برای دختران تهرانی ۲۷.۱ سال و برای پسران ۳۰.۶ سال گزارش شده است. در مقابل، استان سیستان و بلوچستان با میانگین سنی ۲۰.۸ سال برای دختران و ۲۴.۹ سال برای پسران، پایین‌ترین نرخ را دارد.
عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج
دستجردی عوامل مختلفی همچون وضعیت اقتصادی، مسکن، بازار کار، تغییر ارزش‌ها و نگرش‌های نسل جدید، عدم توازن جمعیتی و تفاوت‌های تحصیلی و شغلی زنان و مردان را از دلایل اصلی تأخیر در ازدواج و افزایش تجرد دانست. او همچنین به تفاوت‌های جغرافیایی اشاره کرد و گفت: نسبت تجرد در میان دختران روستایی بیشتر از دختران شهری است، در حالی که این نسبت در میان پسران برعکس است و در شهرها بالاتر است. دلیل این امر مهاجرت پسران روستایی به شهرها و بر هم خوردن توازن جمعیتی است.
وام ازدواج و مشکلات تأمین مسکن
دستجردی به نقش تسهیلات بانکی و وام ازدواج اشاره کرد و گفت: ۸۰ درصد زوجین از وام ازدواج برای تأمین مسکن استفاده می‌کنند و بازپرداخت ۱۰ ساله این وام فشار زیادی بر آنها وارد نمی‌کند. او با اشاره به محدود بودن منابع بانکی و انتظار طولانی متقاضیان برای دریافت وام، از مجلس خواست در بودجه سال آینده به این مسئله توجه بیشتری داشته باشد.
دبیر ستاد ملی جمعیت همچنین به موضوع کاهش نرخ باروری پرداخت و از لزوم طراحی برنامه‌هایی برای سه گروه خبر داد: مجردها که نیازمند تسهیل در ازدواج هستند، متأهلینی که هنوز فرزندی ندارند و خانواده‌هایی که تنها یک فرزند دارند. به گفته او، پرداختن به این گروه‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت جمعیتی و کاهش بحران‌های جمعیتی آینده کشور کمک کند.
کارشناسان معتقدند که تنها پرداختن به جنبه‌های آیینی و نمادین روز ازدواج کافی نیست. عبور از بحران فعلی، نیازمند مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌های هدفمند و کارآمد در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای است. بازنگری در نقش‌ها و مسئولیت‌های زن و مرد، اصلاح نگاه‌های سنتی و ناکارآمد، و هماهنگی با نیازها و ارزش‌های نسل جوان، می‌تواند بسترساز شکل‌گیری خانواده‌هایی سالم، پایدار و متناسب با شرایط امروز اشد.
source