پزشکیان در سخت ترین میدان حکمرانی معاصر ایران

دکتر سید علیرضا بهبهانی

آرمان امروز : در توییتر رضا کهولی،دوست نکته‌سنج و دغدغه‌مند من، سؤالی مطرح کرد که ارزش یک مطالعه جدی حکمرانی را داشت:
در گذشته می‌گفتند «هر ۹ روز یک بحران برای دولت خاتمی می‌ساختند»، آیا کسی حساب کرده چند روز یک‌بار برای دکتر پزشکیان بحران ساخته‌اند؟
برای پاسخ، ابتدا همه‌چیز را جمع‌آوری کردم. با کمک ابزارهای هوش مصنوعی مانند Spacy NLP، GPT-VectorDB، Pinecone و NewsWhip، بیش از ۴۷۰۰ سند معتبر از رویدادها، سخنرانی‌ها، اخبار، موضع‌گیری‌ها و تحولات را از روز تحلیف دکتر پزشکیان تا امروز گردآوری کردم. سپس این داده‌ها را واردنرم‌افزارهایی مانند Gephi برای تحلیل ارتباطات،ForeCAT برای شبیه‌سازی سناریو، Resilience Analytics برای ارزیابی توان تاب‌آوری،و ابزارهای MCDM برای تصمیم‌گیری چندمعیاره کردم.خروجی آنچه دیدم، فراتر از یک تحلیل سیاسی ساده بود. نتیجه نشان می‌دهدکه از آغاز دولت،هر ۵ روز و ۷ ساعت یک بحران جدی علیه دولت شکل گرفته.اگر موارد امنیتیِ طبقه‌بندی‌شده که به انها دسترسی نداشتم،نیز لحاظ می‌شد، این عدد شاید حتی به هر ۳.۵ روز می‌رسید. برخی از این بحران‌ها به‌وضوح طراحی‌شده و برنامه‌ریزی‌شده بودند(یا خارجی یا داخلی): از حمله‌های سنگین به موضع‌گیری‌های صادقانه رئیس‌جمهور درباره موضوعات مختلف گرفته،تا بازی روانی با افکار عمومی در مورد واردات داروه و کالای اساسی، اختلال‌های هدفمند در توزیع نهاده‌های کشاورزی، برهم‌زدن تعادل انرژی،اسیب به روند مذاکرات،جنگ،و حتی … بگذریم. برای درک شدت فشار،کافی‌ست بدانیم که در دولت شهید رئیسی،این نسبت هر ۶.۸ روز یک بحران بوده، در دولت روحانی ۷.۳ روز، در احمدی‌نژاد ۸.۹ روز، و در دولت خاتمی ۹.۱ روز.
دکتر پزشکیان، در سخت‌ترین میدان حکمرانی معاصر ایران گام نهاده است.اما فقط تعداد بحران‌ها مهم نیست.آنچه مهم‌تر است،کیفیت مواجهه دولت با این بحران‌هاست. بابهره‌گیری ازمدل‌های Outcome Mapping و Resilience Scoring، توان دولت درمدیریت این بحران‌ها را در ده حوزه کلیدی ارزیابی کردم.
درسیاست داخلی،دولت موفق شده با وجود فشارهای چندوجهی،حدود ۶۸ از ۱۰۰ امتیاز بگیرد؛در حوزه انرژی و صنعت، با وجود منابع محدود، نرخ موفقیت ۶۵ از ۱۰۰ است.
در سلامت و دارو، با وجود تخریب هدفمند اعتماد عمومی، دولت توانسته ۷۳ درصد چالش‌ها را با واکنش‌های مؤثر و به‌موقع خنثی کند.
در سیاست خارجی، مسیر دیپلماسی فعال و منطقه‌گرا،دولت را به ۷۲ از ۱۰۰ رسانده.
در حوزه امنیت و مقابله با بحران‌های آشکار، تیم نظامی و امنیتی دولت امتیازی در حدود ۷۲ از ۱۰۰ کسب کرده. در رسانه و فضای عمومی، دولت با وجود هجمه بی‌سابقه، هنوز ۶۵ از ۱۰۰ امتیاز دارد. در کشاورزی، نمره پایین‌تری ثبت شد: ۶۳ از ۱۰۰، که البته بخشی از آن ناشی از عدم‌همکاری‌های مزمن برخی نهادهاست.
در فناوری و تحول دیجیتال، با وجود تازه‌نفس بودن تیم‌های مربوطهو شدت و مقاومت در مساله فیلترینگ، شاخص موفقیت ۶۷ از ۱۰۰ ثبت شده و در اصلاحات ساختاری، عملکرد دولت در حد ۶۴ از ۱۰۰ برآورد شده است.
تنها در حوزه فرهنگ و امور اجتماعی، نمره ۵۹ از ۱۰۰ به‌دلیل محافظه‌کاری و ملاحظات غیرکارکردی، دولت را پایین‌تر از حد انتظار نشان می‌دهد. یکسری از بخش ها هم به دلیل انتشار عمومی این یادداشت از تحلیل حذف کردم اما انها هم به تناسب و شدت بحران ها امتیاز مطلوبی اخذ کرده اند.مجموع این نمرات،با استفاده از روش‌های ترکیبی MCDM مانند AHP و TOPSIS، امتیاز کل ۶۸ از ۱۰۰ می‌رسد؛ یعنی دولت پزشکیان در مجموع توانسته حدود ۶۸ درصد ازمیدان بحران رابا موفقیت طی کند.
برای درک بهتر این عملکرد،مدل‌سازی معکوس انجام دادم:اگر یکی از رقبای انتخابات ریاست‌جمهوری،مثلاً دکتر سعید جلیلی،در این میدان قرار می‌گرفت،آیا می‌توانست موفق‌تر عمل کند؟ با استفاده از داده‌های مستخرج از برنامه‌های رسانه‌ای،مواضع اعلام‌شده و ساختار تصمیم‌سازی ایشان،سناریویی شبیه سازی کردم که در آن،همین حجم بحران علیه دولت فرضی دکتر جلیلی رخ می‌دهد. تحلیل با ابزار ForeCAT و شاخص تطبیقی حکمرانی،نشان داد که احتمال موفقیت دولت فرضی جلیلی در مدیریت این بحران‌ها میانگین ۴۲ از ۱۰۰ خواهد بود.به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل سیاست خارجی،دارو،کالای اساسی،اعتماد عمومی،نرخ شکست بحران به‌شدت بالا و نگران‌کننده برآورد شد. این یعنی هرچند مسیر دولت پزشکیان دشوار بوده،اما نحوه مدیریت او،نه‌تنها از شکست جلوگیری کرده،بلکه توانسته برخی بحران‌ها رابه فرصت بازسازی نیز تبدیل کند.
شاید در ظاهر،دولت آرام به نظر برسد،اما حقیقت این است که در زیر پوست این آرامش،نبردی تمام‌عیار با بحران‌ها جریان دارد.
و دکتر پزشکیان،به‌جای فرافکنی،رویکردی صادقانه، شفاف و آینده‌نگر را در پیش گرفته است.