دکترین مقاومت فرهنگی در سیره امام رضا علیه السلام

به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، حجت الاسلام علی صالحی، دانش آموخته دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرس حوزه و دانشگاه در یادداشتی نوشت: تحلیل سیره عملی حضرت ثامن الحجج، امام رضا (علیه السلام)، در مواجهه با نظام خلافت عباسی، به‌ویژه در دوران ولایت عهدی ایشان در خراسان، عرصه‌ای غنی برای استخراج اصول راهبردی و دکترین مقاومت ارائه می‌دهد. زندگی آن حضرت، در بستر زمانی آکنده از انحرافات فکری و هجمه¬های عقیدتی، تجسمی عینی از یک “مقاومت استراتژیک”در برابر جریان‌های برانداز فرهنگی بوده است. این مقاومت، در وهله نخست، پاسخی هوشمندانه به تلاش‌های دستگاه مأمون برای مشروعیت‌بخشی به خلافت و هم‌زمان، مقابله‌ای ریشه‌ای با جریانی بود که سودای نابودی کامل میراث اصیل اسلام ناب را در سر می‌پروراند.

 

امام رضا (علیه السلام) با پذیرش ظاهری ولایتعهدی، به عنوان یک “تاکتیک راهبردی” در عرصه تقابل فرهنگی و فکری وارد میدان شدند. مناظرات علمی و کلامی ایشان با اندیشمندان ادیان و فرق گوناگون، نمایشی از “جنگ نرم” اعتقادی بود که در آن، با اتکا به مبانی استوار قرآنی و براهین متقن عقلی، حقانیت مکتب تشیع را در برابر شبهات و انحرافات تثبیت می‌کردند. این مواجهات، عملاً طرح “عزل اندیشه‌های مخرب” و “تثبیت مبانی تشیع” را در دستور کار قرار داد و نشان داد که چگونه می‌توان در سنگر اندیشه، در برابر هجمه‌های فرهنگی ایستادگی کرد.

مقاومت فرهنگی امام رضا (علیه السلام) تنها در آوردگاه مناظرات علمی نمود نداشت، بلکه در تار و پود زندگی روزمره و ظرایف تعاملات اجتماعی ایشان نیز رخ می‌نمود.

 

گویی امام (علیه السلام) با هر کنش و واکنشی، پیامی مقاومت‌گرانه را به جامعه منتقل می‌کرد. رفتار متانت‌آمیز، حفظ وقار و عدم سازش بر سر اصول، پیام مستقیمی بود مبنی بر اینکه مرزهای هویتی یک حجت الهی دست‌نیافتنی است و اقتدار معنوی، قوی‌تر و برتر از هر اقتدار ظاهری است. این دکترین مقاومت، راهبردی هوشمندانه برای صیانت از «سرمایه اعتقادی» امت اسلام در برابر سیاست‌های استحاله فرهنگی دشمن به شمار می‌رود؛ درسی برای همه اعصار که نشان می‌دهد چگونه می‌توان حتی در قلب نظام‌های رقیب به کانونی مقاومت‌پذیر و هسته‌ای تحول‌آفرین بدل شد.

 

رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیام کلان دکترین امام رضا (علیه السلام) را چنین تبیین می‌کنند:« او امام ماست، زندگی او برای ما درس است، از زندگی او باید درس بگیریم؛ زندگی او برای ما یک پیامی دارد، آن پیام چیست؟ من آن پیام را در یک کلمه خلاصه می کنم. بدانید پیام زندگی پرماجرای علی بن موسی الرضا (علیه السلام) به ما عبارت است از مبارزه دائمی خستگی ناپذیر».

 

این مبارزه، در واقع یک “استراتژی هدفمند” برای حفظ اصالت دین و هدایت جامعه به سوی کمال است. این پیام، ما را به سمت اتخاذ رویکردی فعالانه، استراتژیک و مقاوم در برابر جنگ شناختی دشمن فرا می‌خواند، با این باور که پایداری بر اصول و دفاع از حقیقت، حتی در دشوارترین شرایط، مسیر پیروزی نهایی را هموار می‌سازد.

 

ملت ایران، به عنوان وارث این میراث فرهنگی و معنوی، با بهره‌گیری از سیره و دکترین مقاومتی امام هشتم (علیه السلام)، توانمندی تبدیل شدن به ملتی شکست‌ناپذیر در برابر تحریف، تحریم و تهدید را دارد. از همین رو، سیره امام رضا (علیه آلاف التحیه و الثناء)، به مثابه الگویی عملی برای “جهاد تبیین” و “مقاومت فرهنگی” در تراز جهانی مطرح است. الگویی که در آن صبر، حکمت و ایمان، همزمان به مثابه مؤلفه‌های کلیدی مقاومت معنوی و فرهنگی نقش ایفا می‌کنند.

 

حجت الاسلام علی صالحی، دانش آموخته دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرس حوزه و دانشگاه

 

انتهای پیام/