یک جامعه شناس به «آرمان امروز» مطرح کرد؛
آرمان امروز – امان الله قرائی مقدم- جامعه شناس: روز گذشته، سیدجواد حسینی رئیس سازمان بهزیستی کشور به موضوع مهمی در کشور اشاره کرد، در شرایطی که وی باور داشت که سن آسیب های اجتماعی کاهش داشته و به کودکان و زنان رسیده، گفت: «وارد جامعه طوفانی شده‌ایم که سرعت عمیق، همه‌جانبه، مبهم و غافلگیرکننده دارد و نتیجه فوری آن، آسیب‌های اجتماعی است؛ این آسیب‌های اجتماعی زنانه، جوانانه، نوجوانانه و کودکانه شده، سن آن کاهش یافته و نوپدید شده است. در حوزه زنان در چند بخش کار می‌کنیم؛ دسته اول زنان کل جامعه هستند که سازمان بهزیستی نیز در زمینه بهداشت و سلامت اجتماعی کلیه زنان جامعه ارائه خدمت می‌کند. برخی از زنان نیز مطلقه، دارای معلولیت و دختران بی‌سرپرست هستند که جامعه هدف سازمان هستند. اما به جز این دسته، زنان و دخترانی هستند که یا در معرض آسیب قرار دارند یا آسیب‌دیده و مورد خشونت واقع شده‌اند.» هر چند که وی به آمار و ارقام اشاره ای نکرد، اما برخی بر این باورند که قبول این موضوع از سوی یک مسئول دولتی، یعنی مشاهده واقعیت های جامعه.
در این شرایط سوال در ذهن شکل می گیرد که ایران نیز همپای رشد تکنولوژی و دیگر نمودارها با جهان، در زمینه آسیب های اجتماعی نیز رشد دارد، یا مختص شرایط کشور ما است؟ به باور جامعه‌شناسان بزرگ جهان، کاهش سن آسیب‌های اجتماعی در بستر تحولات ساختاری و فرهنگی جامعه بررسی می‌شود و آن را نه صرفاً به عنوان یک بحران، بلکه به عنوان نشانه‌ای از تغییرات عمیق اجتماعی می‌بینند. در بسیاری از جوامع در حال گذار، به‌ویژه جوامعی که با شتاب به سمت مدرنیزاسیون حرکت می‌کنند، نهادهای سنتی که پیش‌تر کارکرد اصلی کنترل و حمایت اجتماعی را بر عهده داشتند، توان و انسجام گذشته را از دست داده‌اند. خانواده گسترده به خانواده هسته‌ای تبدیل شده، پیوندهای محلی و قومی کمرنگ‌تر شده و مدرسه و نظام آموزشی بیش از آنکه نقش اجتماعی‌کردن و تربیت مهارتی را ایفا کنند، بر آموزش حافظه‌محور متمرکز مانده‌اند. این شرایط سبب می‌شود کودکان و نوجوانان پیش از آنکه آمادگی روانی و اجتماعی لازم را به دست آورند، با مسائل پیچیده و پرخطر دنیای بزرگسالان مواجه شوند.
عوامل موثر در کاهش سن آسیب های اجتماعی
در سطح جهانی، تحقیقات سازمان ملل و نهادهایی مانند یونسکو نشان می‌دهد که تغییر سبک زندگی، گسترش فناوری‌های ارتباطی و کاهش سرمایه اجتماعی از عوامل مهم در پایین آمدن سن ورود به انواع آسیب‌هاست. فضای مجازی فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای یادگیری و ارتباط فراهم کرده اما در عین حال زمینه دسترسی زودهنگام به محتوای پرخطر و شکل‌گیری الگوهای رفتاری خارج از نظارت خانواده را هم ایجاد کرده است. کودکی که هنوز توانایی پردازش انتقادی و مهارت مقاومت در برابر فشارهای محیطی را ندارد، در معرض الگوبرداری‌های سریع قرار می‌گیرد و این وضعیت احتمال تجربه زودهنگام رفتارهای پرخطر را افزایش می‌دهد. از منظر اقتصادی و اجتماعی، فقر، نابرابری و بی‌ثباتی از اصلی‌ترین زمینه‌های بروز آسیب‌ها در سنین پایین‌تر هستند. خانواده‌هایی که در فشار شدید اقتصادی قرار دارند، گاه ناخواسته فرزندان را به کار زودرس سوق می‌دهند یا به دلیل مشغله و فرسودگی، از نظارت و حمایت روانی لازم بازمی‌مانند. کودکی که در چنین شرایطی رشد می‌کند، علاوه بر مواجهه زودهنگام با دشواری‌های زندگی، در معرض آسیب‌های ناشی از محرومیت از آموزش، تفریح سالم و حمایت‌های عاطفی نیز قرار دارد. این چرخه در صورت تداوم، می‌تواند بازتولید فقر و آسیب در نسل‌های آینده را تقویت کند.
بُعد جنسیتی موضوع نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در سطح جهانی، بسیاری از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دختران و زنان جوان به دلیل ساختارهای نابرابر اجتماعی و فرهنگی بیشتر در معرض انواع آسیب ها قرار می‌گیرند. کاهش سن آسیب‌ها در میان آنان نشان‌دهنده آن است که همپوشانی میان جنسیت و کودکی یا نوجوانی، لایه‌های مضاعفی از آسیب‌پذیری را ایجاد می‌کند. این وضعیت ضرورت توجه ویژه به توانمندسازی دختران، ارتقای آگاهی و ایجاد حمایت‌های قانونی و اجتماعی گسترده‌تر را برجسته می‌سازد. به طور کلی، کاهش سن آسیب‌های اجتماعی پدیده‌ای تک‌علتی نیست بلکه حاصل برهم‌کنش عوامل ساختاری، فرهنگی، اقتصادی و فناورانه است. تجربه جهانی نشان می‌دهد که مقابله با این روند نیازمند رویکردی چندسطحی است: آموزش مهارت‌های زندگی و سواد رسانه‌ای در مدارس، تقویت نقش حمایتی و تربیتی خانواده‌ها، توسعه فضاهای فرهنگی و ورزشی امن برای کودکان و نوجوانان، و در نهایت، سیاست‌های کلان برای کاهش نابرابری و فقر. چنین اقداماتی می‌تواند به جای تمرکز صرف بر پیامدها، بر پیشگیری و توانمندسازی متمرکز شود و مسیر جامعه را از چرخه بازتولید آسیب‌ها به سوی ارتقای تاب‌آوری اجتماعی هدایت کند.
source