معمای موتورسواری زنان ؛ قانونی یا غیرقانونی؟

آرمان امروز- ارسلان علینژاد شهری: موتورسواری زنان و صدور گواهینامه برای آنها، از چندین سال پیش مطرح بوده است و تقریبا در هر دوره از ریاست جمهوری روحانی، شهید رئیسی و حالا در دولت چهاردهم از یک موضوع اجتماعی به یک کشمکش سیاسی تبدیل شده است. در این دوره نیز دولت موافق صدور گواهینامه و شکستن این تابو برای بانوان است، اما پیش بینی نشدن گواهینامه برای بانوان در قانون، این موضوع را با چالش روبه رو کرده است. چندی پیش معاون تقنینی معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری در این باره گفته بود: «بر اساس تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، اصلاح و امکانی صورت گرفته تا صدور گواهینامه موتور برای بانوان نیز فراهم شود. طبق قوانین فعلی، صدور این گواهینامه تنها برای مردان مجاز است، زیرا در متن قانون، واژه «زنان» ذکر نشده است. این وضعیت، علاوه بر اینکه زنان موتورسوار را از پوشش بیمه‌ای در صورت وقوع حادثه محروم می‌کند، خسارت‌های مالی جدی به دیگر کاربران ترافیک و عابران نیز وارد می‌سازد.» در این شرایط روز گذشته سرهنگ عین اله جهانی، معاون پیشین پلیس راهور فراجا با اشاره به ماده ۲۰ آئین راهنمایی و رانندگی، گفته: «در تبصره این ماده عنوان شده که گواهینامه موتورسیکلت فقط برای مردان توسط پلیس صادر شود که این تبصره باید اصلاح شود تا زنان نیز بتوانند قانونی موتورسواری کنند. در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در دهه‌های گذشته، موضوع رانندگی بانوان با موتورسیکلت، هیچ متقاضی‌ نداشت و در واقع درخواستی از سوی خانم ها برای این مسئله وجود نداشت؛ اما اخیرا شاهد هستیم که به دلایل مختلف، موتورسیکلت سواری بانوان به یک مطالبه عمومی و اجتماعی تبدیل شده است و تعدادی از خانم ها در حال حاضر با موتور تردد می‌کنند.»
زنان موتورسوار چه می گویند؟
سمیرا چند سالی است در تهران زندگی می‌کند و به‌تازگی تصمیم گرفته از موتور برای رفت‌وآمد به محل کارش استفاده کند. او پیش از این از ماشین شخصی، تاکسی‌های اینترنتی و مترو برای رفت‌وآمد استفاده می‌کرده که نتیجه مطلوبی به همراه نداشته است. او در این باره می‌گوید: «دلیل اصلی که به استفاده از موتور فکر کردم، این بود که محل کارم در طرح ترافیک است و تردد با ماشین شخصی برایم هزینه بالایی داشت. با مترو و وسایل حمل‌ونقل عمومی هم امکان تردد وجود دارد اما این روزها که هوا خیلی گرم شده و متروها شلوغ هستند، پیاده‌روی از خونه تا ایستگاه مترو خسته کننده است. استفاده هر روزه از تاکسی‌های اینترنتی هم هزینه بالا و ترافیک سنگینی دارد.» سمیرا در مورد کاهش زمان رفت‌وآمدش با موتور توضیح می‌دهد: «مسیر خونه تا شرکت برای من با ماشین حدود ۴۰ دقیقه زمان می‌برد اما حالا مدت زمان رفت و آمدم با موتور به ۲۰ دقیقه کاهش پیدا کرده.» از سمیرا در مورد تجربه موتورسواری در شهر می‌پرسم، پاسخ می‌دهد: «می‌تونم بگم با واکنش‌های مثبت زیادی روبه‌رو شدم. حتی گاهی افرادی که در ماشین‌های کناری پشت چراغ قرمز من را می‌بینند، ازم تعریف و تمجید می‌کنند و حتی تشویقم می‌کنند که این کار رو ادامه بدم. البته که موتور سواری خطرات و سختی‌های خودش را دارد. مخصوصا اگر از خیابون‌های شلوغ تردد کنم. اما ماشین‌ها و بقیه موتورسوارها وقتی می‌بینند یک خانوم راننده موتور است بیشتر هوای منو دارند.» مهناز سیفی، مربی و قهرمان موتورسواری است که به‌دلیل علاقه‌اش به این رشته به صورت خودآموز این ورزش را آموخته و بعد به آموزش به سایر زنان پرداخته است. او در مورد ورودش به این رشته ورزشی توضیح می‌دهد: «بعد از فوت پدرم در سال ۹۴ به دنبال یک ورزش انفرادی بودم که با موتورسواری آشنا شدم. خودم این ورزش را آموختم. البته مدت‌ها به پیست آزادی می‌رفتم و موتورسواری نگاه می‌کردم. آن موقع مربی‌های خارجی نیز در پیست حضور داشتند. بعد از دو سال شروع به آموزش کردم.» از مهناز می‌پرسم گواهینامه‌ی رانندگی موتور دارد؟ او می‌گوید: « واقعا مسخره است با وجود داشتن گواهینامه موتورسواری، فقط اجازه رانندگی در پیست را دارم و نمی‌توانم از لحاظ قانونی در خیابان رانندگی کنم.»
دولت موافق است، اما…
در پاییز سال گذشته، مدیر صندوق تامین خسارت‌های بدنی طی نامه‌ای به معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با اشاره به ماده ۲ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث (در خصوص الزام دارندگان وسایل نقلیه به داشتن بیمه شخص ثالث) اعلام کرد که صندوق تامین مبلغی بالغ بر هشت میلیارد تومان برای ۴۳ نفر مسبب حادثه خانم راکب موتورسیکلت که فاقد بیمه نامه بودند، پرداخت کرده و از زندانی شدن آنان جلوگیری کرده است. چندی پیش نیز، رئیس پلیس فراجا اعلام کرد که باید تکلیف قانونی اخذ گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان مشخص شود و با توجه به اینکه بانوان نمی‌توانند گواهینامه موتورسیکلت دریافت کنند، باید تکلیف قانونی اخذ گواهینامه موتورسیکلت برای زنان حل شود.
رعایت حجاب مانع قانون گواهینامه زنان؟
اما سوال اینجاست که صدور گواهینامه برای زنان، مصداق بارز همان ضرب المثل «از کاه کوه ساختن» نیست؟ این درحالی است که این اختیار هنوز به پلیس داده نشده و نیازمند تصویب مجلس برای صدور گواهینامه برای زنان است. در این شرایط خیلی‌ها بر این باورند که رعایت حجاب، و خودنمایی بدن زنان (بر خلاف خودرو) مانع از صدور گواهینامه برای زنان می شود. سردار محمدرضا مهماندار رئیس پیشین پلیس راهور تهران بزرگ در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان، خلأ قانونی ندارد، گفت: «این مسئله بخاطر سایر حساسیت‌های موجود در کشور تاکنون اجرا نشده است.» با این حال عین الله جهانی باور دارد که« به نظر می رسد برخی نمایندگان مجلس درباره رعایت حجاب شرعی بانوان روی موتورسیکلت شبهه هایی دارند؛ در حالیکه چه مردان و چه زنان موتورسوار، باید حین رانندگی با موتورسیکلت، از کلاه ایمنی استفاده کنند که کلاه ایمنی، این نگرانی را نیز از بین می برد.
استفاده از کلاه ایمنی هم جزو قوانین موتورسواری است و هم جان افراد را حفظ می کند، همچنین اگر زنان نیز موتورسواری کنند و از کلاه ایمنی استفاده کنند، قطعا حجابشان نیز رعایت شده و این کلاه، پوشش لازم را دارد.» در این شرایط در اصل ۱۹ قانون اساسی، رانندگی موتور برای زنان منعی ندارد و جرم تلقی نمی‌شود اما بنا بر ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، گواهینامه رانندگی موتور، فقط برای مردان صادر می‌شود؛ گره کوری که تا کنون به دست کسی باز نشده است. معاون پیشین پلیس راهور فراجا در رابطه با این قانون گفت: «بنابراین در قانون، ممنوعیتی برای موتور راندن خانم ها وجود ندارد، اما این مسئله نیازمند اصلاح یا تغییر در قانون است؛ در واقع باید عبارت مردان را از تبصره ماده ۲۰ آئین نامه راهنمایی و رانندگی حذف یا عبارت زنان را اضافه کنند و خانم‌ها باید آموزش ببینند.»این گفته ها در شرایطی مطرح می شود که مردم بارها در خیابان زنان موتورسواری را دیده‌اند، که تقریبا همه آنها یا کلاه ایمنی داشته اند یا مشکلی از بابت حجاب نداشته اند و خود راکبان (بانوان) به این موضوع دقت دارند.