موضوع حقوق بازنشستگان دوباره به خط اول اخبار اقتصادی کشور بازگشته است. این بار اما موضوع فقط افزایش معمولی نیست؛ صحبت از چند برابر شدن حقوق بازنشستگان و کاهش فاصله شدید میان حقوق شاغلان و مستمری بازنشستگان است. لایحه جدید دولت، اهدافی را دنبال می‌کند که می‌تواند سرنوشت میلیون‌ها بازنشسته را تغییر دهد. این گزارش اختصاصی رستا نیوز، به زبان ساده تمام آنچه درباره حقوق بازنشستگان باید بدانید را بررسی می‌کند.
حقوق بازنشستگان چرا دوباره خبر اول شده است؟
سال‌هاست که فاصله میان حقوق شاغلان و حقوق بازنشستگان به یکی از چالش‌های بزرگ نظام رفاهی کشور تبدیل شده است. افزایش هزینه‌های زندگی، تورم، گرانی مسکن و درمان، باعث شده قدرت خرید بازنشستگان به شدت کاهش یابد.
اکنون برای اولین‌بار، دولت با یک لایحه جامع به سراغ اصلاح ریشه‌ای این وضعیت رفته است.
حقوق بازنشستگان چه تغییری می‌کند؟
علاءالدین رفیع‌زاده، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، چهار هدف اصلی لایحه جدید حقوق بازنشستگان را اعلام کرده است:
کاهش فاصله حقوق شاغلان و حقوق بازنشستگان
رفع تبعیض میان قوانین مختلف
تقویت صندوق‌های بازنشستگی
حذف نیاز به همسان‌سازی‌های مقطعی
این به معنای حرکت به سمت افزایش پایدار و واقعی حقوق بازنشستگان است.
حقوق بازنشستگان چند برابر می‌شود؟ واقعیت چیست؟
سوال اصلی مردم این است:
آیا حقوق بازنشستگان واقعا چند برابر می‌شود؟
پاسخ کوتاه:
افزایش‌ها «پلکانی و ساختاری» است، نه یک‌باره؛ اما اثر آن می‌تواند بسیار محسوس باشد.
سناریوهای مطرح شده:
-
افزایش مرحله‌ای طی چند سال
-
نزدیک شدن حقوق بازنشستگان به ۸۰ تا ۹۰ درصد حقوق شاغلان
-
حذف شکاف حقوقی میان صندوق‌ها
حقوق بازنشستگان چرا نیاز به لایحه جدید داشت؟
مشکل اصلی:
-
صندوق‌های بازنشستگی سال‌ها دچار کسری بوده‌اند
-
وابستگی شدید به بودجه دولت
-
قوانین متناقض برای گروه‌های مختلف
این لایحه تلاش می‌کند حقوق بازنشستگان را بر اساس منابع پایدار تنظیم کند، نه وعده‌های مقطعی.
حقوق بازنشستگان کارگری و کشوری یکسان می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌های لایحه جدید، رفع بی‌عدالتی بین دو گروه بزرگ بازنشستگان است:
بازنشستگان تامین اجتماعی (قانون کار)
بازنشستگان کشوری و لشکری (قانون مدیریت خدمات کشوری)
هدف دولت:
نزدیک کردن سطح حقوق بازنشستگان در این دو بخش.
حقوق بازنشستگان چگونه پایدار می‌ماند؟
یکی از محورهای مهم این طرح، تقویت «پایداری صندوق‌ها» است:
-
افزایش ورودی منابع
-
کاهش هزینه‌های زائد
-
جلوگیری از ورشکستگی صندوق‌ها
بدون این اصلاحات، هیچ افزایشی در حقوق بازنشستگان ماندگار نخواهد بود.
حقوق بازنشستگان چه زمانی افزایش می‌یابد؟
طبق اطلاعات فعلی:
-
لایحه در مرحله بررسی دولت است
-
سپس به مجلس ارسال می‌شود
-
در صورت تصویب، افزایش‌ها از سال آینده آغاز می‌شود
پیش‌بینی می‌شود اولین اثرات در نیمه اول سال آینده دیده شود.
حقوق بازنشستگان چه کسانی را شامل می‌شود؟
این طرح شامل:
بازنشستگان کشوری
بازنشستگان لشکری
بازنشستگان تامین اجتماعی
مستمری‌بگیران
محدود به یک صندوق خاص نیست.
حقوق بازنشستگان و کاهش نیاز به همسان‌سازی
یکی از مهم‌ترین اهداف این لایحه:
پایان همسان‌سازی‌های مقطعی
ایجاد یک نظام دائمی افزایش حقوق
یعنی از این پس، حقوق بازنشستگان به صورت خودکار و پایدار اصلاح می‌شود.
حقوق بازنشستگان از نگاه کارشناسان
اقتصاددانان معتقدند:
-
این لایحه اگر درست اجرا شود، می‌تواند امنیت روانی میلیون‌ها نفر را افزایش دهد
-
اعتماد از دست رفته بازنشستگان به نظام حمایتی ترمیم می‌شود
حقوق بازنشستگان در بودجه جدید چقدر زیاد می‌شود؟ | همه چیز درباره فرمول افزایش حقوق ۱۴۰۵
بحث افزایش حقوق بازنشستگان در لایحه بودجه جدید، دوباره به مهم‌ترین دغدغه میلیون‌ها خانوار تبدیل شده است. بازنشستگانی که سال‌هاست با حقوق ثابت و هزینه‌های در حال انفجار روبه‌رو هستند، حالا این سؤال را دارند که:«در بودجه امسال، حقوق بازنشستگان دقیقاً چقدر زیاد می‌شود؟»
در این گزارش، مهم‌ترین محورهای مطرح‌شده درباره افزایش حقوق در بودجه جدید، منطق این افزایش، فرمول‌های احتمالی و اثر آن بر قدرت خرید بازنشستگان را مرور می‌کنیم.
۱. چرا دوباره بحث حقوق بازنشستگان در بودجه، داغ شده است؟
چند عامل اصلی باعث شده موضوع افزایش حقوق بازنشستگان در بودجه امسال، حساس‌تر از همیشه باشد:
-
تورم سنگین در هزینه‌های خوراک، درمان، اجاره و حمل‌ونقل
-
شکاف شدید بین حقوق شاغلان و مستمری بازنشستگان
-
فشار مضاعف بر صندوق‌های بازنشستگی و وابستگی آن‌ها به بودجه عمومی
-
نارضایتی عمومی از «افزایش‌های اسمی» که در عمل جبران تورم را نمی‌کند
به همین دلیل، لایحه جدید افزایش حقوق، دیگر فقط یک «بند تکراری بودجه» نیست؛ بلکه تبدیل شده به آزمون اعتماد بین دولت و بازنشستگان.
۲. چهار هدف اصلی لایحه افزایش حقوق بازنشستگان چیست؟
بر اساس اظهارات رسمی:
۱. کاهش فاصله بین حقوق شاغلان و بازنشستگان
۲. رفع نابرابری میان بازنشستگان مشمول قانون کار و قانون مدیریت خدمات کشوری
۳. تقویت پایداری صندوق‌های بازنشستگی در بلندمدت
۴. کاهش نیاز به تصویب قوانین حمایتی و مقطعی مثل همسان‌سازی‌های کوتاه‌مدت
این یعنی لایحه جدید فقط دنبال «یک عدد جدید» برای حقوق بازنشستگان نیست؛ می‌خواهد ساختار بازی را عوض کند.
۳. فرمول کلی افزایش حقوق بازنشستگان در بودجه جدید چطور خواهد بود؟
الگوی معمولی که در سال‌های قبل هم استفاده شده، چیزی شبیه این است:
حقوق جدید = حقوق قبلی × (۱ + درصد افزایش مصوب) + مبلغ ثابت
اما برای حقوق بازنشستگان در بودجه جدید، احتمالاً مدل ترکیبی زیر اجرا می‌شود:
یعنی:«هرچه حقوق پایین‌تر باشد، درصد و عدد افزایش، بالاتر خواهد بود.»
۴. حقوق بازنشستگان چند برابر می‌شود؟ صریح و ساده
سؤال کلیدی این است:آیا حقوق بازنشستگان واقعاً «چند برابر» می‌شود یا فقط یک افزایش معمولی است؟
واقع‌بین باشیم:
-
از نظر قانونی و بودجه‌ای، چندبرابر شدن یک‌باره برای همه، عملاً امکان‌پذیر نیست
-
اما در گروه‌های خاص (حداقل‌بگیرها و دهک‌های پایین)، می‌توانیم شاهد افزایش جهشی باشیم
سناریوی محتمل:
-
حداقل‌بگیر: ممکن است مجموع دریافتی (حقوق + مزایا + کمک‌های معیشتی) نسبت به چند سال پیش، «واقعاً چند برابر» شود
-
اما در یک سال بودجه‌ای، احتمالاً صحبت از ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش رسمی + بسته‌های حمایتی است، نه دوبرابر شدن کامل عدد حکم
۵. حقوق بازنشستگان کارگری و کشوری؛ شکاف کمتر می‌شود؟
یکی از هدف‌های مهم این لایحه:رفع نابرابری میان دریافتی بازنشستگان قانون کار و قانون مدیریت خدمات کشوری
یعنی:
در سال‌های اخیر، بارها نسبت به تفاوت دریافتی این دو گروه، اعتراض شده است. در لایحه جدید، تلاش می‌شود این اختلاف به‌صورت تدریجی کاهش یابد.
۶. تأثیر لایحه بر پایداری صندوق‌ها؛ افزایش امروز، ورشکستگی فردا؟
هر تصمیمی درباره حقوق بازنشستگان یک روی دیگر هم دارد:
هدف سوم لایحه، همین‌جاست:
تقویت پایداری و تاب‌آوری صندوق‌های بازنشستگی.
اگر افزایش‌ها بدون منبع پایدار باشد، نتیجه این می‌شود:
-
چند سال دیگر صندوق‌ها گرفتار کسری شدیدتر
-
وابستگی بیشتر به پول نفت و استقراض
-
فشار تورمی بیشتر روی همان بازنشستگان
پس، هر چند افزایش فوری خوشحال‌کننده است، اما بحث مهم‌تر این است که:آیا این افزایش از «پول واقعی و پایدار» می‌آید یا فقط یک تزریق مقطعی است؟
۷. پایان دوره «همسان‌سازی‌های مقطعی»؟
در سال‌های گذشته، اصطلاح «همسان‌سازی حقوق بازنشستگان» بارها شنیده شد. هر بار که فشار اجتماعی زیاد می‌شد، یک طرح همسان‌سازی کوتاه‌مدت تصویب می‌شد.
هدف چهارم لایحه این است که:
نیاز به تصویب قوانین جداگانه همسان‌سازی کم شود
خود «فرمول اصلی حقوق» به‌گونه‌ای طراحی شود که عقب‌ماندگی‌ها خودبه‌خود جبران شود
اگر این اتفاق بیفتد، بازنشسته مجبور نیست هر سال چشم‌انتظار «یک طرح جدید مقطعی» بماند.
۸. این لایحه برای بازنشستگان چه معنایی دارد؟
اگر بخواهیم این لایحه را از نگاه یک بازنشسته ببینیم، چند پیام دارد:
-
قرار است حقوق بازنشستگان به حقوق شاغلان نزدیک‌تر شود
-
قرار است بی‌عدالتی بین صندوق‌ها کمتر شود
-
قرار است هر سال نیاز به دعوا برای همسان‌سازی نباشد
-
و قرار است صندوق‌ها از این وضع نیمه‌ورشکسته کمی دور شوند
اما همه این‌ها مشروط به این است که:
-
لایحه دقیق و شفاف نوشته شود
-
در مجلس «آب نرود توی دلش»
-
در اجرا، سلیقه‌ای و بخشی عمل نشود
۹. بازنشستگان چه انتظاری می‌توانند از بودجه جدید داشته باشند؟
انتظارات منطقی که می‌شود برای گزارش و تحلیل روی آن مانور داد:
-
افزایش واقعی، نه صرفاً اسمی
-
حفظ قدرت خرید حداقل برای هزینه‌های ضروری
-
شفافیت در فرمول افزایش حقوق بازنشستگان
-
عدم تبعیض بین صندوق‌ها و گروه‌ها
در واقع، شعار ساده است:«افزایش حقوق بازنشستگان باید طوری باشد که آن‌ها بتوانند حداقل مثل یک انسان معمولی در جامعه زندگی کنند، نه فقط زنده بمانند.»
source