واکاوی دلایل «بی‌آرمانی » جریان‌های سیاسی

آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: یادداشتی از سعید حجاریان با موضوع «بی‌آرمانی جریان‌های سیاسی کشور» در سایت «مشق نو» منتشر شده که نگارنده نیز آن را در روزنامه «آرمان شرق» بازتاب داده است. حجاریان در این یادداشت تأکید می‌کند که جریان‌های سیاسی در ایران دچار وضعیتی شده‌اند که آن را «بی‌آرمانی» توصیف می‌کند.
به‌گفته او، نشانه‌های این وضعیت شامل ناتوانی در ارائه سخن شنیدنی و مؤثر، درک نامناسب از شرایط اجتماعی کشور و تلاش مستمر برای اثبات درستی سخن خود به‌جای شنیدن دیدگاه‌های تازه است. حجاریان معتقد است جریان‌های سیاسی امروز بیش از آنکه به تولید حرف جدید بپردازند، برای تأکید بر مواضع خود انرژی صرف می‌کنند. او ضعف آرمان‌خواهی و «از دست رفتن قطب‌نما» را از دیگر مشکلات جدی این جریان‌ها برمی‌شمرد و آرمان را به‌عنوان چشم‌اندازی معرفی می‌کند که مسیر حرکت سیاسی باید بر اساس آن تعیین شود.
عملِ سیاسی بدون آرمان‌خواهی ممکن نیست؛ اما آرمان‌گرایی به معنای نادیده‌گرفتن واقعیت‌ها نیست، بلکه ضرورت دارد نیروهای سیاسی چشم‌انداز روشنی برای آینده ترسیم و تمام توان خود را برای حرکت در آن مسیر بسیج کنند. حجاریان می‌گوید بخش قابل‌توجهی از انرژی جریان‌های سیاسی امروز صرف مسائلی می‌شود که نه اولویت جدی دارند و نه تأثیرگذاری عمیقی بر جامعه ایجاد می‌کنند. او این وضعیت را نوعی «حاشیه‌نشینی» سیاسی می‌داند.
بر اساس این تحلیل، جریان‌های سیاسی کشور به‌دلیل همین ضعف‌ها و تمرکز بر حاشیه‌ها، توان تأثیرگذاری عمیق بر جامعه و سیاست را از دست داده‌اند. نگارنده این موضوع را به‌عنوان سوژه‌ای مناسب برای پرداخت رسانه‌ای مطرح می‌کند و بر اهمیت گفت‌وگو درباره ضرورت بازگشت به آرمان‌گرایی در عمل سیاسی تأکید دارد.
فرهاد تاج، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با *آرمان امروز* با اشاره به مباحث اخیر درباره بی‌آرمانی جریان‌های سیاسی کشور، بر ضرورت بازخوانی نسبت سیاست‌ورزی و اعتماد عمومی تأکید می‌کند. او معتقد است بخشی از بحران موجود در سیاست ایران ریشه در فرسودگی سرمایه اجتماعی و کاهش توان جریان‌های سیاسی برای ارائه سخن تازه و اثرگذار دارد.
تاج تصریح می‌کند که آنچه امروز به شکل گسترده مشاهده می‌شود، ضعف جریان‌های سیاسی در ترسیم چشم‌انداز و ناتوانی در ایجاد ارتباط مؤثر با جامعه است؛ وضعیتی که به گفته او نشانه‌ای روشن از «بی‌آرمانی» و از دست رفتن قطب‌نمای فعالیت سیاسی به‌شمار می‌آید. او تأکید دارد که جریان‌های سیاسی بیش از آنکه در پی شنیدن دیدگاه‌های نو باشند، انرژی خود را صرف اثبات درستی مواضع گذشته می‌کنند؛ در حالی‌که این رویکرد نه‌تنها سخن تازه‌ای تولید نمی‌کند، بلکه به خستگی و بی‌اعتمادی بیشتر جامعه دامن می‌زند.
به باور این استاد دانشگاه، فرسودگی اعتماد عمومی محصول همین رفتارهاست؛ جایی که سیاست‌ورزان به‌جای تمرکز بر اولویت‌ها و مسائل اصلی، درگیر حاشیه‌هایی شده‌اند که نه اهمیت بنیادین دارند و نه توان اثرگذاری عمیق بر جامعه را. تاج می‌گوید تا زمانی که جریان‌های سیاسی نتوانند آرمان و مقصد مشخصی برای حرکت جمعی خود تعریف کنند و به‌جای گفت‌وگو و شنیدن، تنها به بازتکرار مواضع خود بپردازند، نمی‌توان انتظار ترمیم اعتماد عمومی را داشت.
او تأکید می‌کند که بازگشت به آرمان‌خواهی، نه به معنای نادیده گرفتن واقعیت‌ها، بلکه به معنای تعیین چشم‌انداز روشن و بسیج توان سیاسی و اجتماعی برای رسیدن به آن است. به گفته تاج، سیاست در شرایط کنونی بیش از هر چیز نیازمند ترمیم رابطه با افکار عمومی است؛ رابطه‌ای که فرسایش آن امروز در تمام لایه‌های اجتماعی قابل مشاهده است و بازیابی آن نیازمند شنیدن، بازاندیشی و بازسازی جدی شیوه سیاست‌ورزی در کشور است.