«تضعیف دولت»؛ خطای راهبردی و خلاف منافع ملی

آرمان امروز- گروه سیاسی: تعدادی از تحلیلگران سیاسی معتقدند که در شرایط فعلی، تضعیف دولت می‌تواند به خطایی راهبردی برای جریان‌های سیاسی داخلی تبدیل شود؛ خطایی که پیامدهای آن نه‌تنها دامنگیر دولت مستقر، بلکه دامن‌گیر کل جامعه خواهد شد. این موضوع در روزهای اخیر از سوی چهره‌هایی مانند سیدمحمد خاتمی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. او در تازه‌ترین سخنرانی خود هشدار داده است که «نقد سالم لازم است، اما تضعیف دولت به نفع هیچ جریانی نیست مگر براندازان خارجی و تندروهای داخلی.» برخی گروه‌ها چه در اردوگاه مخالفان خارجی و چه در میان تندروهای داخلی تصور می‌کنند که با تضعیف دولت کنونی می‌توانند مسیر را برای روی کار آمدن دولت مطلوب خود هموار کنند.
اما تجربه سیاسی ایران نشان داده است که پیامدهای چنین روندی، پیش از هر چیز، کاهش امید عمومی و سرخوردگی سیاسی در جامعه است. به‌ویژه درباره دولت دکتر مسعود پزشکیان که با پشتوانه رأی قابل‌توجهی روی کار آمده، ناکامی زودهنگام می‌تواند جامعه را دچار احساس «شکست و بی‌ثمری مشارکت» کند؛ احساسی که نتیجه آن می‌تواند کاهش مشارکت و فعال شدن فضا برای قدرت‌گیری جریان‌های تندرو باشد.
در همین زمینه، سیدمحمد محمدغروی در گفت‌وگویی روند رو‌به‌رشد نقدهای تند علیه دولت پزشکیان از سوی برخی نمایندگان و چهره‌های سیاسی را مورد انتقاد قرار داده است. او می‌گوید این رویکردها نه در جهت اصلاح امور، بلکه در راستای تضعیف زودهنگام دولتی است که هنوز در ابتدای مسیر خود قرار دارد. محمدغروی تأکید می‌کند که پزشکیان باید متعهد به اجرای ایده‌ها و وعده‌هایی باشد که مطرح کرده، اما در انتخاب اعضای تیم خود نیز مختار است؛ همان‌گونه که یک مربی فوتبال، مسئول انتخاب ترکیب تیم و شیوه بازی است.
به گفته او، طبیعی است برخی حامیان انتخاباتی یا اصلاح‌طلبان از انتخاب برخی افراد در دولت ناراضی باشند یا بپرسند چرا از چهره‌های شایسته این جریان استفاده نشده است. با این حال، محمدغروی تأکید می‌کند که مسئولیت نهایی با رئیس‌جمهور است و او باید تیمی را انتخاب کند که با رویکردش هماهنگ باشد؛ تیمی که اگرچه ممکن است از نظر تعداد «ستاره‌ها» کمتر باشد، اما بتواند منسجم و تاکتیک‌پذیر عمل کند. در نهایت، همانند مربی فوتبال، اگر دولت ناکام باشد باید پاسخگو باشد و اگر موفق بود، نتیجه حاصل هماهنگی تیمی خواهد بود نه تعداد اسامی پرآوازه.
این تحلیل‌ها بر یک نکته مشترک تأکید دارند: تضعیف دولت نه تنها دولت را هدف می‌گیرد، بلکه هزینه‌هایش به جامعه بازمی‌گردد. و در شرایطی که کشور با چالش‌های اقتصادی، پیچیدگی‌های منطقه‌ای و نیاز به انسجام داخلی مواجه است، تقویت دولت و نقد منصفانه آن، به جای تخریب و حملات سیاسی، کلید جلوگیری از لغزش کشور به سمت تندروی و ناامیدی اجتماعی است.
علی حیدری، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با آرمان امروز روند فزاینده انتقادهای تند و حملات سیاسی علیه دولت مسعود پزشکیان را یکی از خطاهای راهبردی جریان‌های داخلی می‌داند؛ خطایی که به باور او، پیش از آنکه دولت را تضعیف کند، جامعه را دچار هزینه‌های سنگین‌تری خواهد کرد. او می‌گوید هم‌صدا شدن برخی گروه‌های داخلی با جریان‌های برانداز خارجی در هدف‌گیری دولت مستقر، می‌تواند پیامدهایی ایجاد کند که به زیان کل کشور تمام شود.
حیدری با اشاره به هشدار اخیر سیدمحمد خاتمی مبنی بر این‌که «تضعیف دولت جز به سود براندازان و تندروها نیست»، گفت: تجربه سیاسی ایران نشان داده هرگاه دولت مستقر پیش از شکل‌گیری و تثبیت سیاست‌هایش زیر فشار تخریب قرار گیرد، نتیجه آن کاهش امید عمومی، دل‌زدگی سیاسی و تضعیف انسجام اجتماعی است. او معتقد است در مورد دولت پزشکیان که با پشتوانه رأی قابل توجهی روی کار آمده، این خطر جدی‌تر است؛ زیرا ناکامی زودهنگام، جامعه را گرفتار حس «بی‌ثمر بودن مشارکت» می‌کند و راه را برای قدرت‌گیری جریان‌های افراطی باز می‌گذارد.
این استاد دانشگاه همچنین به انتقادها درباره ترکیب کابینه دولت اشاره کرد و توضیح داد: اختلاف‌نظر میان حامیان انتخاباتی امری طبیعی است؛ اما این اختلاف‌ها نباید به ابزاری برای فشار سیاسی تبدیل شود. او با استفاده از یک مثال ورزشی می‌گوید همان‌طور که مربی فوتبال مسئول انتخاب ترکیب تیم است، رئیس‌جمهور نیز باید براساس درک خود از شرایط کشور و برنامه‌هایش، تیمی هماهنگ تشکیل دهد؛ حتی اگر این تیم، برخلاف انتظار برخی جریان‌ها، تمام چهره‌های شاخص آن‌ها را شامل نشود.
به گفته حیدری، مسئله اصلی این است که تیم دولت بتواند منسجم عمل کند، تصمیمات را اجراپذیر نگه دارد و مسئولیت نتایج را بپذیرد. او «موفقیت یا ناکامی» دولت، محصول هماهنگی مجموعه‌ای است که رئیس‌جمهور انتخاب می‌کند، نه تعداد چهره‌های مشهور حاضر در کابینه. حیدری در پایان بر ضرورت تفکیک «نقد سازنده» از «تخریب سیاسی» تأکید کرد و گفت: کشور در شرایطی قرار دارد که هرگونه تضعیف غیرمنصفانه دولت، عملاً به تضعیف جامعه می‌انجامد. به باور او، حفظ انسجام داخلی، نقد عادلانه و حمایت از ثبات دولت، شرط عبور کشور از چالش‌های اقتصادی و منطقه‌ای و جلوگیری از تقویت جریان‌های تندرو است.