آرمان امروز : سالهاست که مسئولان در ایران درباره یک «سونامی جمعیتی» هشدار دادهاند، زیرا پیشبینیهای داخلی و بینالمللی نشان میدهد که ایران تا سال ۲۰۵۰ ممکن است یکی از پنج کشور دارای بزرگترین جمعیت سالمندان باشد. در حال حاضر، تقریبا ۱۱ درصد از ایرانیان – حدود ۵.۳ میلیون نفر از جمعیت ۸۴ میلیونی – بالای ۶۰ سال دارند. اما این رقم ممکن است بهطور قابلتوجهی در آینده افزایش یابد. طبق پیشبینی برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP)، جمعیت سالمند ایران تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۳۰ درصد کل جمعیت را تشکیل خواهد داد و ایران به کشوری با بزرگترین جمعیت سالمندان در خاورمیانه تبدیل خواهد شد. در همین پیشبینیها، جمعیت سالمندان عربستان سعودی، رقیب منطقهای ایران، به ۲۵ درصد کل جمعیت تا سال ۲۰۵۰ خواهد رسید و در عراق همسایه فقط ۱۰.۶ درصد خواهد بود.
سپهر کرمی، کارشناس و پژوهشگر جمعیتی یکی از مهمترین راهکارهای جلوگیری از معضل پیری جمعیت را افزایش میزان تولد عنوان کرد و اظهار داشت: این فرایند با وجود چهار بحران مجردها، بحران متاهلان بدون فرزند، بحران فرهنگی و بحران سقطجنین امکان تحقق نداشته است. در زمان حاضر حدود ۱۲ میلیون مجرد در کشور داریم که از این میان ۶ میلیون پسر ۲۰ تا ۴۵ ساله و ۵.۶ میلیون دختر ۱۵ تا ۴۰ ساله مجرد هستند که درواقع ازدواج و فرزندآوری آنها به معنای حداقل افزایش ۶ میلیونی جمعیت جوان و کودک خواهد بود. کرمی با اشاره به بحران متأهلان بدون فرزند که عمده آن به علت ترس از فرزندآوری و یا ناباروری هستند، خاطرنشان کرد: تحلیل آماری از آمار نفوس و مسکن در سال ۹۵ نشان میدهد ۲۰.۴ درصد مردان متأهل کشور بدون فرزند هستند، همچنین مدیر کل دفتر اطلاعات، آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال، میزان خانوادههای بدون فرزند در کل کشور را ۱۴.۴ عنوان کرده است. در همین زمینه، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران نرخ زوجهای نابارور را بیش از ۲۰ درصد اعلام کرده که البته بخشی از آن مربوط به ناباوری اولیه و بخشی از آن ثانویه (ناباروری بعد از تجربه قبلی باروری موفق یا ناموفق) بوده است.
این کارشناس حوزه جمعیت، همچنین بحران فرهنگی تحت عنوان «فرزند کمتر زندگی بهتر» را از دیگر مشکلات این حوزه برشمرد و تاکید کرد که روح حاکم بر مشکلات جمعیتی ایران، گفتمان فرزند کمتر زندگی بهتر است و خانوادهها را از فرزندآوری و افزایش تعداد فرزندان بازمیدارد و در ناخودآگاه افراد تأثیر مستقیم دارد. وی، بحران سقط جنین را بحران مهمی دانست و اظهار کرد: طبق آمار و ارقام سالانه ۳۷۰ تا ۵۳۰ هزار سقطجنین در کشور انجام میشود؛ برخی مراجع غیررسمی نیز آمار سقطجنین در ایران را سالانه تا یک میلیون سقط نیز اعلام میکنند که انواع متفاوتی دارد؛ گاه سقط خودبهخودی، گاه حادثهای و گاه عمدی اتفاق میافتد، سقطجنین یک عامل اصلی در کاهش زاد و ولد و در نتیجه پیری جمعیت تلقی میشود.
نقش اقتصاد در سقط جنین
کرمی، عامل اقتصاد را از عوامل دیگری عنوان کرد که می تواند به موضوع سقط جنین منتهی شود و افزود: بر اساس پژوهشی با عنوان «شواهد تازه از سقط جنین عمدی در شهر تهران» از هر ۵ سقط، ۳ سقط در زنان خانوادههای با دهکهای درآمدی بالا صورت میگیرد و میزان سقط درحالیکه در پایینترین طبقه اقتصادی ۳ در هزار نفر است، در بالاترین دهک درآمدی به ۵ در هزار میرسد و از میان جامعه آماری در نظر گرفته شده توسط این مقاله، نزدیک ۱۳ درصد از سقطها با دلایل مشکلات اقتصادی صورتگرفته است. وی با بیان اینکه در بررسی که در مورد رابطه سقط و میزان درآمد اقتصادی انجام شده، درباره درآمد خانواده ای که فرزند را سقط کرده اند، چنین عنوان شده که ۵۳ درصد از اقشار کم درآمد و ۴۷ درصد پر درآمد بوده اند؛ این امر نشان می دهد که سقطجنین در دهکهای بالا بیشتر رواج دارد و از طرفی تنها ۱۳ درصد مادران به دلیل مشکلات اقتصادی سقطجنین کردهاند لذا نمیتوان اینگونه نتیجه گرفت که یکی از مهمترین عوامل سقطجنین عمدی توسط مادران مشکلات اقتصادی است.
source