رحم اجاره ای چگونه به درمان نابروری کمک می کند؟

رحم اجاره ای چیست؟

رحم اجاره‌ ای یا رحم جایگزین به روشی گفته می‌شود که در آن یک زن (رحم جایگزین) تخمک لقاح یافته از زوجین را در رحم خود حمل می‌ کند تا جنین به دنیا بیاید. در این فرایند، تخمک و اسپرم از پدر و مادر اصلی گرفته می‌شود، اما چون مادر نمی‌تواند یا به دلایل پزشکی نمی‌ خواهد بارداری را تحمل کند، رحم یک زن دیگر برای حمل جنین به کار می‌رود. این زن رحم را به طور موقت برای این فرآیند “اجاره” می‌دهد، و به همین دلیل به آن رحم اجاره‌ ای می‌گویند.

زوجین معمولاً زمانی به این روش روی می‌ آورند که نمیتوانند به روش‌ های معمول بارداری مانند رابطه جنسی یا حتی روش‌ های درمانی مانند آی وی اف IVF (لقاح آزمایشگاهی) بچه‌دار شوند، یا اینکه بارداری برای مادر به دلیل مشکلات پزشکی خطرناک است. در این حالت، رحم جایگزین جنین را در بدن خود حمل می‌کند و پس از تولد نوزاد، کودک به والدین اصلی باز می‌گردد.

رحم اجاره‌ای می‌تواند به صورت “رحم اهدایی” نیز در نظر گرفته شود، به این معنی که زن رحم جایگزین دارای تخمدان‌ های سالم است اما رحم خود را ندارد یا به دلیل مشکلات پزشکی نمیتواند بارداری را تجربه کند.

شرایط رحم اجاره ای چگونه است؟

در درمان ناباروری استفاده از رحم جایگزین برای افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند، گزینه‌ ای ضروری و مؤثر می‌تواند باشد، اما باید توجه داشت که این روش تنها در برخی موارد خاص و پس از بررسی دقیق توسط پزشک متخصص پیشنهاد میشود. به عنوان مثال، زوج‌ هایی که در اولین یا دومین تلاش IVF خود ناموفق بوده‌ اند، الزاماً کاندیدای مناسبی برای این روش نیستند، زیرا دلایل متعددی میتواند منجر به شکست IVF شود. از طرفی، مشکلات رحمی تنها دلیل استفاده از رحم جایگزین نیست؛ بلکه گاهی بیماری‌ های خاص و مزمن که امکان بارداری طبیعی را از فرد می‌ گیرند، موجب تجویز این روش می‌ شوند.

• زنان فاقد رحم یا کسانی که هیسترکتومی (برداشتن رحم) انجام داده‌اند.
• زنانی که به مشکلات رحمی مانند چسبندگی شدید رحم یا اندومتر نازک مبتلا هستند.
• زنانی که دچار چسبندگی لگنی شدید یا سابقه جراحی‌ های مکرر تخمدان و رحم دارند.
• افرادی که سابقه کورتاژهای خشن و مکرر دارند.
• زنانی که IVF های مکرر ناموفق داشته‌ اند، حتی با جنین‌ های با کیفیت.
• افرادی که مبتلا به بیماری‌ های قلبی، کلیوی یا روماتولوژیک هستند.
• کسانی که بیماری‌ های خاصی مانند فشار خون بسیار بالا یا بیماری‌ های قلبی دارند.

مراحل رحم اجاره‌ای

مراحل اجاره رحم به‌ طور کلی شامل شش مرحله اصلی است:

• مراجعه به کلینیک یا مؤسسه ناباروری

پس از تصمیم‌ گیری برای استفاده از رحم اجاره‌ای، اولین قدم مراجعه به یک کلینیک IVF یا مؤسسه ناباروری است. این مؤسسات کمک می‌کنند تا تصمیمات اولیه‌ ای مانند نیاز به اهداکننده تخمک یا اسپرم اتخاذ شود. در این مرحله، زوج‌ها با کادر پزشکی در مورد اهداف، توقعات و روش‌ های مختلف درمانی مشورت می‌کنند.

• انتخاب اهداکننده تخمک

در صورتی که زن صاحب رحم نتواند تخمک سالم تولید کند، زوج‌ ها باید یک اهداکننده تخمک انتخاب کنند. این اهداکننده می‌ تواند فردی باشد که از قبل انتخاب شده یا تخمک‌ های موجود در بانک تخمک مؤسسه برای استفاده به آن‌ ها پیشنهاد شود. اهداکننده تخمک باید تحت غربالگری پزشکی و ژنتیکی قرار گیرد.

• انتخاب رحم اجاره‌ای

در این مرحله، زوج‌ ها باید رحم جایگزین خود را انتخاب کنند. آن‌ها می‌توانند یک فرد مورد اعتماد را که قبلاً انتخاب کرده‌ اند، برای این کار به مؤسسه معرفی کنند یا از میان افرادی که مؤسسه پیشنهاد می‌کند، انتخاب کنند. فرد اجاره‌ دهنده رحم نیز باید تحت تست‌ های پزشکی و روانپزشکی قرار گیرد.

• امضای قراردادها

در این مرحله، تمامی طرفین درگیر باید قراردادهایی را امضا کنند که تمامی شرایط و مسئولیت‌ ها را مشخص می‌کند. زوج‌ ها و اجاره‌ دهنده رحم می‌توانند از وکلای خود برای مشاوره و مطالعه دقیق قراردادها استفاده کنند. پس از امضای قرارداد، فرآیند پزشکی می‌تواند آغاز شود.

در این مرحله، اگر از روش IVF استفاده شود، ابتدا تخمک‌ های زن نابارور (یا اهداکننده تخمک) با اسپرم مرد لقاح داده می‌شود تا جنین ایجاد شود. سپس جنین‌ ها به رحم اجاره‌ دهنده منتقل می‌شوند. قبل از این مرحله، زن نابارور یا اهداکننده تخمک باید داروهای تحریک‌ کننده تخمک‌ گذاری مصرف کند تا تخمدان‌ ها تعداد زیادی تخمک تولید کنند. پس از جمع‌ آوری تخمک‌ ها، جنین‌ ها به رحم زن جایگزین منتقل می‌ شوند. در صورتی که از روش IUI آی یو آی (تلقیح داخل رحمی) استفاده شود، اسپرم به طور مستقیم به رحم منتقل می‌شود.

• حاملگی، تولد و حقوق والدی

پس از تأیید حاملگی با انجام تست‌ های حاملگی، زن حامل باید تحت مراقبت‌ های پزشکی قرار گیرد و به طور منظم به کلینیک مراجعه کند. در این مرحله، توجه ویژه‌ای به سلامتی رحم اجاره‌ ای و نوزاد خواهد شد. پس از تولد فرزند، اسناد حقوقی باید امضاء شود تا وضعیت والدین فرزند به‌طور قانونی مشخص گردد.

دلیل اجاره‌ی رحم چیست؟

رحم اجاره‌ ای یا رحم جایگزین یک راهکار پزشکی است که برای زوج‌ هایی که به دلایل مختلف قادر به بارداری نیستند، یا زن به دلیل مشکلات جسمی نمیتواند جنین را در رحم خود پرورش دهد، استفاده می‌شود.

• مشکلات باروری: برخی از زوجها قادر به باردار شدن از طریق روش‌ های معمول یا حتی تکنیک‌ های پیشرفته‌ ای مانند IVF (لقاح آزمایشگاهی) نیستند.
• مشکلات رحمی: زنانی که رحم ندارند یا مشکلاتی مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم) یا اختلالات رحمی دارند، نمیتوانند جنین را در رحم خود حمل کنند.
• خطرات بارداری برای مادر: در برخی موارد، بارداری برای مادر به دلیل مشکلات پزشکی مانند بیماری‌ های قلبی، کلیوی، یا فشار خون بالا، ممکن است خطرناک باشد.
• عدم تمایل به بارداری: برخی زنان به دلایلی مانند مشکلات جسمی یا روحی تمایلی به بارداری ندارند، اما همچنان می‌خواهند فرزند بیولوژیکی خود را داشته باشند.

درصد موفقیت رحم اجاره ای

درصد موفقیت رحم اجاره‌ ای به طور کلی حدود ۷۵ درصد است که این میزان موفقیت نسبت به سایر روش‌ های درمانی کمک‌ باروری مانند IVF (لقاح آزمایشگاهی) بالاتر است. موفقیت این روش به عوامل مختلفی مانند سن زن رحم جایگزین، کیفیت جنین، شرایط پزشکی طرفین و تجربه تیم پزشکی بستگی دارد.

رحم اجاره ای چگونه است ؟

رحم اجاره‌ای فرآیندی است که در آن زن نابارور یا کسانی که به دلایل پزشکی نمی‌توانند باردار شوند، از رحم زنی دیگر (اجاره‌دهنده) برای بارداری و زایمان استفاده می‌کنند. در این روش، تخمک و اسپرم از والدین بیولوژیکی (یا اهداکنندگان) استفاده می‌شود و جنین در رحم زن اجاره‌ای رشد می‌کند.

رحم اجاره ای فوری

رحم اجاره‌ای فوری به حالتی گفته می‌ شود که در آن فرآیند پیدا کردن و انتخاب رحم جایگزین و آغاز بارداری در سریع‌ ترین زمان ممکن انجام می‌شود. این روش ممکن است در شرایط اضطراری یا زمانی که زوجین به دلایل خاص (مثلاً مشکلات پزشکی شدید مادر) نیاز دارند تا به سرعت از رحم جایگزین استفاده کنند، مورد توجه قرار گیرد.

با این حال، فرآیند رحم اجاره‌ ای، حتی در صورت نیاز به فوری بودن، معمولاً نیازمند زمان برای انجام بررسی‌ های دقیق پزشکی، قانونی و روانشناسی است. انتخاب رحم جایگزین مناسب، آماده‌ سازی پزشکی جنین (اگر از روش‌ هایی مانند IVF استفاده شود)، و توافق‌ نامه‌ های قانونی میان طرفین ممکن است زمان‌بر باشد.

عوارض رحم اجاره ای

عوارض این روش شامل مشکلات جسمی و روانی برای مادر اجاره‌دهنده و برخی مسائل حقوقی در مورد سرپرستی کودک پس از تولد است. از آنجا که این فرآیند پیچیدگی‌ های قانونی و پزشکی دارد، ممکن است به مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز منجر شود که نیازمند دقت و برنامه‌ریزی دقیق است.

انواع رحم اجاره ای

رحم اجاره‌ ای به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که بسته به نحوه استفاده از تخمک و اسپرم، متفاوت هستند:

• رحم اجاره‌ ای سنتی: در این نوع، تخمک از زن صاحب رحم (رحم جایگزین) گرفته می‌شود و سپس با اسپرم مرد (که قرار است پدر فرزند باشد) لقاح می‌یابد. در این حالت، زن صاحب رحم جنین را حمل می‌کند و در واقع از نظر ژنتیکی مادر نوزاد نیز می‌باشد، زیرا تخمک از او استفاده شده است.
• رحم اجاره‌ ای اطلس: در این روش، تخمک از مادر بیولوژیکی (زن اصلی) یا یک اهداکننده تخمک گرفته می‌ شود و با اسپرم پدر یا یک اهداکننده اسپرم در لابراتوار لقاح داده می‌ شود. سپس جنین به رحم زن جایگزین منتقل می‌ شود تا آن را حمل کند.  

قوانین رحم اجاره ای

در ایران، برای انجام فرایند رحم اجاره‌ای، زوجین باید درخواست خود را به دادگاه ارائه دهند و پس از تأیید پزشکی و اخلاقی، اجازه شروع فرآیند را دریافت کنند. در قرارداد رحم اجاره‌ای، زوج نابارور هزینه‌ های مربوطه را پرداخت کرده و اجاره‌ دهنده رحم باید جنین را در رحم خود نگهداری کرده و پس از زایمان به والدین اصلی تحویل دهد. تمامی طرفین باید موافقت‌ های قانونی و پزشکی را رعایت کنند.

حکم شرعی رحم اجاره ای

در بسیاری از فتاوی اسلامی، رحم اجاره‌ای مجاز است به شرطی که حقوق والدین بیولوژیکی و کودک رعایت شود. هرگونه سقط عمدی جنین توسط اجاره‌ دهنده رحم یا در دسترس نبودن او پس از زایمان می‌تواند مشکل‌ آفرین باشد و باید پیش از شروع فرایند، ضمانت‌ های قانونی دریافت شود.

رحم اهدایی چگونه است؟

نوزاد متولد شده از این روش، از نظر ژنتیکی متعلق به والدین اصلی خود است، اما حاملگی در بدن زن دیگری صورت می‌ گیرد که مسئولیت آن را برای ۹ ماه به عهده دارد. این زن باید به دقت مراقبت‌های پزشکی را رعایت کند تا سلامت جنین تضمین شود. با توجه به پیچیدگی‌ های حقوقی، پزشکی و روانی این فرآیند، تمامی طرفین درگیر باید مشاوره‌ های تخصصی در زمینه‌ های مختلف دریافت کنند. همچنین این روش باید تنها تحت نظارت مراکز تخصصی باروری و با دقت فراوان انجام شود تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری گردد.