صیاد دل‌ها

روزپلاس – امیر اهوارکی: 

خلاصه داستان رسمی فیلم:
مدتی است این سؤال رهایم نمی‌کند، چرا گلوله‌ها از کنارم می‌گذرند و نادیده‌ام می‌گیرند؟!

خلاصه داستان:
سرگرد علی صیاد شیرازی در سال 1358 برای حل بحران به غرب کشور اعزام می‌شود و با شروع جنگ، بنی‌صدر او را منع می‌کند. بعد از عزل بنی‌صدر، صیاد به حکم امام خمینی، فرماندۀ ارتش می‌شود و با متحد کردن ارتش و سپاه، عملیات فتح بستان را در آذر 1360 به پیروزی می‌رساند.

امتیاز: *** (متوسط)

 
ساخت فیلم دربارۀ زندگی پر تلاطم علی صیاد شیرازی، یکی از ضروریات بود. بعد از اتمام پخش سریال شوق پرواز (1390) دربارۀ شهید عباس بابایی، جواد نوروزبیگی مجدداً به تلویزیون دعوت شد تا ساخت سریال شهید صیاد را نیز به ثمر برساند. این فیلمنامه را نیز به فرهاد توحیدی سپرد. اما بعد از اتمام نگارش فیلمنامه، ظاهراً تلویزیون تمایلی برای ساخت این سریال نشان نداد.

آقای محمدرضا شفیعی که بیش از 30 فیلم و سریال در کارنامه خود دارد، جای نوروزبیگی را گرفت و پس از جواب منفی مدیران سیما، به این نتیجه رسید که حداقل یک فیلم سینمایی دربارۀ شهید صیاد بسازد. این فیلم، که با بودجه بنیاد فارابی، بنیاد شهید و ارتش جمهوری اسلامی ساخته شده، مقطعی مهم و تعیین کننده از زندگی سرگرد علی صیاد شیرازی را در برمی‌گیرد؛ از بهار 1358 تا پاییز 1360 (عملیات فتح شهر بستان).

علی سرابی، بازیگر و کارگردان تئاتر که در فیلم‌های دهلیز (1391) و ملبورن (1392)، بازیگردان هم بوده، نقش شهید صیاد شیرازی را بازی کرده است. اگرچه چهرۀ او، به این شهید والامقام چندان شباهت نبرده است اما راه رفتن و حرکات او که محصول تلاش بازیگر است، به شهید صیاد بسیار شبیه شده.

در میان نابازیگران ممکن است که شباهت‌های بیشتری با نقش مورد نظر یافت شود اما مقولۀ بازیگری در چنین فیلم‌های پرهزینه‌ای، چیزی نیست که بتوان بر دوش تازه‌واردها گذاشت. لهذا، انتخاب کنونی را باید به حسن قبول تلقی کرد.

یکی دیگر از مشکلات فیلمسازان در عرصۀ تاریخ معاصر، شباهت صدا است. در این فیلم ظاهراً به مدد هوش مصنوعی، نتایج جالب توجهی گرفته شده. صدای بازیگر محسن رضایی، به شخصیت واقعی او بسیار شبیه درآمده است. و همچنین دربارۀ بازیگر نقش صیاد. اما دربارۀ صدای بنی‌صدر، اینطور نیست. چنانکه چهرۀ او نیز چندان شبیه درنیامده.
 

راوای فیلم، صدای همسر شهید صیاد است که خاطرات مکتوب او را قرائت می‌کند. نقش عفت (همسر او را) مارال بنی‌آدم بازی کرده که همسر علی سرابی (بازیگر نقش صیاد) است. به همین سبب، حد مجاز شرعی که بازیگران سینمای ایران رعایت می‌کنند، در این فیلم رعایت نشده است. این اتفاق در سینمای ایران را باید به خوبی و مبارکی تلقی کرد که یک زوج بازیگر، در تصویر نیز همسران واقعی باشند.

در ابتدای فیلم کفش‌هایم کو؟ (کیومرث پوراحمد ـ 1394) این توضیح آمده است: دست‌هایی که دست رضا کیانیان را لمس می‌کنند، دست‌های همسر اوست.

رعایت حدود شرعی در سینما ایران، در قیاس با روابط رایج و غیرمتعارف حاکم بر سینمای امرویکا و اروپا، تحسین‌برانگیز است و از مشخصات خاص سینما در جمهوری اسلامی است.

در این فیلم، ابوالحسن بنی‌صدر برای نخستین مرتبه، در سینمای ایران به تصویر کشیده شده است (با بازی هومن برق‌نورد). شاید مرگ او در سه سال قبل، راه را برای تصویرنگاری از نخستین رئیس جمهور ایران که متأسفانه خیانت کرد و متواری شد، هموار کرده باشد. شخصیت‌های دیگری مانند محسن رضایی، رحیم صفوی، حسن باقری و شهید رجایی نیز در این فیلم به تصویر درآمده‌اند.

 یکی از لحظات پر درد فیلم صیاد، عزل او توسط بنی‌صدر است. وقتی صیاد از حضور در جبهه‌ها منع می‌شود او قصد دارد به عنوان یک بسیجی و به طور گمنام به جبهه برود که با مخالفت رحیم صفوی، از اتوبوس رزمندگان به بیرون کشیده می‌شود. بعد از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا و سپس تصویب عدم کفایت سیاسی او در مجلس شورای اسلامی، شهید صیاد از سوی حضرت امام به فرماندهی ارتش منصوب شده با متحد کردن سپاه و ارتش، حوادث خوبی را در جنگ تحمیلی رقم می‌زند. فتح بستان در فیلم به تصویر کشیده می‌شود اما عملیات فتح خرمشهر، بزرگتر از آن است که بتوان در چنین فیلمی آن را تصویر کرد. لذا به نوشتۀ پایانی بسنده شده است.
 
جواد افشار از حدود بیست سال قبل، کار خود را در تلویزیون آغاز کرده و 15 سریال را به ثمر رسانده است. آثاری مانند: جابر بن حیان (1385)، سریال یکصد قسمتی کیمیا (1394)، آنام (1396)، و گاندو 1 و 2 (1400-1398). فیلم صیاد، دومین ساختۀ جواد افشار در سینما است. نخستین فیلم او، کلبه (1387) نام داشت که فیلمی در ژانر وحشت است. او متولد 1347 در شهر قم است و در دانشگاه صدا و سیما تحصیل نموده است.