«شکاف نسلی» پیامد ناترازی در جمعیت

آرمان امروز- رها معیری: ایران با شیب عجیبی به سمت سالمندی می‌رود و در این میان برخی از آمارها نگران کننده است. طبق آمار رسمی هم اکنون ۱۲ درصد جمعیت ایران سالمند هستند که روند بسیار رو به رشدی را شاهد هستیم، ۱۲ درصد از کل جمعیت کشور یعنی به تعداد ۹.۸ میلیون نفر در سنین سالمندی قرار دارند و این روند هر روز با افزایش بیشتری در حرکت است. رئیس سازمان بهزیستی کشور در این رابطه گفته است که «به لحاظ ملاک های جمعیت شناختی و یا سالمند شناسی اگر هفت درصد از جمعیتی سالمند باشند به آن جمعیت جوان گفته می شود، اگر بین هفت تا ۱۴ درصد سالمند باشند آن جامعه در حال ورود به سالمندی بوده و اگر ۱۴ تا ۲۱ درصد سالمند باشند جمعیت سالمند هستند و اگر از این میزان فراتر رود و بین ۲۱ تا ۲۸ درصد باشند سالخورده و در صورتیکه از این میزان نیز بیشتر باشد شدیدا سالخورده محسوب می شود.» طبق نظر کارشناسان ایران تا سال ۱۴۳۰، به جمعیت سالمندی می‌رسند. در این شرایط سیاست های دولت سیزدهم و مجلس گذشته نیز برای افزایش جمعیت ایران، چالش‌های دیگری را به همراه داشته است. در شرایطی که آنها برای افزایش جمعیت مرزهای شرقی ایران باز گذاشتند، حالا تولد جمعیت غیر ایرانی، در برخی از شهرها از جمعیت ایرانی سبقت گرفته است. پیش از آنکه در چندین شهر استان تهران، اعلام شد که جمعیت اتباع بیش از جمعیت ایرانی‌ها در بیمارستان‌ها است، دیروز سرپرست دانشگاه علوم پزشکی قزوین، اعلام کرد که «نرخ تولد اتباع خارجی در برخی از بیمارستان‌های استان از ایرانی‌ها پیشی گرفته و رو به افزایش است.» بنا به گفته دکتر حسن طاهر احمدی گفت: «حدود ۶۰ هزار اتباع خارجی در استان قزوین داریم که افزایش نرخ زاد و ولد آنها بدون برنامه ریزی در آینده می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد. نرخ ثابت باروری در کل کشور ۲.۱ است، اما در قزوین این میزان به ۱.۳۳ رسیده که نشان می‌دهد نرخ باروری در قزوین از میانگین کشوری نیز پایین‌تر است.»

جمعیت سالمند و شکاف نسلی
در این شرایط که نرخ تولد در ایران با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده، بزرگترین معضلی که می‌تواند کشور را با چالش روبه‌رو کند، شکاف نسلی است. در حقیقت شکاف نسلی، ارمغان به هم خوردن توازن جمعیت به حساب می آید و شکافی که میان نسل جوان و نوجوان با فراد سالمند به‌وجود می آید، نحوه درک آنها در زمانی است که در آن زمان رشد پیدا می‌کنند و زمانی که میان دو یا سه نسل اختلاف می افتاد، بنا به نظر کارشناسان آنها به اصطلاح «حرف یکدیگر را نمی فهمند» شکاف نسلی یکی از مسائل مهم و در عین حال یکی از مسائل نوظهور در کشور است که از جنبه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌توان به آن پرداخت. به عنوان مثال و برای درک شرایط، بد نیست که به آلبوم های قدیمی مراجعه کنید، تا بدانید قبل از پیدایش موبایل و اینترنت، زندگی ها چه شکلی بود!. در این شرایط نیازهای دهه ۵۰ با ۶۰، دهه ۷۰ با دهه ۸۰ قابل قیاس نیست و این نسل ها هرکدام در یک شرایط زمانه ای بزرگ شده اند و در این شرایط نیازهای یکدیگر را درک نمی کنند. زمانی که پژوهشکده سالمندی ایران در سال ۱۴۰۲، اعلام می‌کند که   ۳۷ درصد از سالمندان ایرانی احساس تنهایی مزمن می‌کند، بیشتر به معنا و چالش این شکاف نسلی می‌رسیم.

چالش های امروز در میان دو نسل

حمیدرضا مستخدمین – جامعه شناس
در ادبیات جامعه شناسی نسل ساندویچی(Sandwich Generation) به افرادی که بالای ۴۰ ساله (۳۵ تا ۵۴ ساله) دارند اطلاق می شود که در زندگی روزمره شان درگیر مسئولیت ها و وظایف چند وجهی ، متعدد و گاهی سنگینی هستند، کسانی که مابین فشار انتظارات و نیازهای دو نسل قرار گرفته اند . فرزندان از یک سو و والدین از سوی دیگر که می بایست به بهترین شکل ممکن نقش والدینی و فرزندی را در یک زمان ایفا نمایند یعنی هم به خانواده‌ای که فرد خود تشکیل می‌دهد و شامل همسر و فرزندان اوست که در جامعه شناسی به آن خانواده فرزند یاب ( Family of procreation )می گویند رسیدگی نموده و هم به مشکلات خانواده ای که در آن متولد شده و رشد یافته است و شامل پدر مادر و خواهران و برادران می شود که به آن خانواده جهت یاب (Family of orientation )می گویند بدلیل نیازهای عدیده والدین خود چه نیازهای جسمی، عاطفی، مالی و .. که هم اینک پیر و از کار افتاده شده اند رسیدگی نمایند. این نسل همزمان که باید به رسیدگی امورات زندگی خودساخته ،تامین انواع نیازهاو خواسته های اعضای خانواده و فرزندان ،رسیدگی به درس ، مشق و تفریحات فرزندان ،تلاش برای ارتقای شغلی و تحصیلی خود و… بپردازند ضروریست تا خورد و خوراک ، درمان و رسیدگی به انواع بیماری ها و نیازهای والدین خود نیز بپردازند . اینان کسانی هستند که به معنای واقعی کلمه بر مبنای نقش های متعدد و گاه نقش های متضادی که در زندگی روزمره برایشان تعریف شده است بین دو تکه نان ساندویجی گرفتار شده و در حال له شدن هستند که اگر نتوانند به خوبی زمان و زندگی را مدیریت نمایند دچار انواع استرس های مزمن ، فرسودگی شغلی ، پیری زودرس ، مشکلات شغلی و خانوادگی خواهند شد .