گزارش «آرمان امروز» به بهانه ۱۲ مه، روز جهانی زن در ریاضیات
آرمان امروز- گروه جامعه: امروز ۲۲ اردیبهشت (برابر با ۱۲ مه)، روز تولد این نابغه ایرانی از سال ۲۰۱۹ با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران و تصویب اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی، به عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نامگذاری شد. روزی که نه فقط یاد مریم را گرامی می‌دارد، بلکه بهانه‌ای است برای دیده شدن هزاران زن که در گوشه‌گوشه جهان، بی‌سروصدا و بی‌ادعا، در دل معادلات پیچیده و نظریه‌های انتزاعی زندگی می‌کنند. دختری از دبیرستان فرزانگان تهران که به قله‌های علم در هاروارد، پرینستون و استنفورد رسید. نخستین زنی که مدال فیلدز را به خانه برد. او الگویی‌ست برای هزاران دختر که در سکوت، در لابه‌لای معادلات و رویاهای ریاضی آینده را می‌نویسند.
توانمندی و نبوغ مرز جنسیتی ندارد
یکی از مهم‌ترین ابعاد اجتماعی روز جهانی زن در ریاضیات، نماد بودن آن به‌واسطه شخصیت مریم میرزاخانی است؛ زنی ایرانی که در فضایی نه‌چندان مساعد برای حضور زنان در علم، توانست به بالاترین افتخار ممکن در ریاضیات، یعنی مدال فیلدز، دست یابد. او نه‌تنها با کشفیات علمی خود، بلکه با خودِ حضورش در ساختار مردانه ریاضیات، گامی مؤثر در به چالش کشیدن کلیشه‌های جنسیتی برداشت. مریم میرزاخانی بدون نگاه فمینیستی و ادا درآوردن، با جدیت علمی‌اش، پیام روشنی به جامعه جهانی فرستاد: «توانمندی و نبوغ مرز جنسیتی ندارد،» اما آن‌چه زنان را محدود می‌کند، نظام‌های آموزشی، فرهنگی و فرصت‌های نابرابر است. انتخاب روز تولد او به‌عنوان روز جهانی زن در ریاضیات، نه‌تنها تجلیل از شخصیت علمی اوست، بلکه اذعانی است از سوی جامعه بین‌المللی ریاضیات به اینکه الگوهای تغییر لزوماً از دل جوامع غربی و مراکز قدرت برنمی‌خیزند. تأثیر نمادین میرزاخانی به‌ویژه برای دختران و زنان در جوامعی که با محدودیت‌های ساختاری مواجه‌اند، بی‌نظیر است؛ چرا که او نشان داد می‌توان از دل محدودیت، امکان آفرید و از حاشیه، به مرکز علمی جهان رسید. به همین دلیل، نقش او در شکل‌گیری گفتمان عدالت جنسیتی در علم، اگر نه به‌صراحت سیاسی، اما به‌غایت مؤثر و تحول‌برانگیز بوده است.
اهمیت اجتماعی یک روز علمی
روز جهانی زن در ریاضیات، فرصتی برای تجلیل از دستاوردهای زنان در عرصه ریاضیات و همچنین تأملی اجتماعی بر جایگاه آنان در علم است. این روز که به افتخار مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان برجسته ایرانی و نخستین زن برنده مدال فیلدز، نامگذاری شده، فراتر از یک گرامی‌داشت صرف علمی است و حامل پیامی فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی در سطح جهانی است. در طول تاریخ، حضور زنان در ریاضیات با موانع متعددی روبه‌رو بوده است؛ از تبعیض‌های سیستماتیک گرفته تا کلیشه‌های فرهنگی و آموزشی. با این حال، زنانی چون مریم میرزاخانی با وجود همه موانع، سهمی بی‌بدیل در رشد و توسعه این علم داشته‌اند. برگزاری این روز جهانی، بیانگر تغییر رویکرد جوامع علمی نسبت به مسئله تنوع جنسیتی و عدالت در آموزش و پژوهش است. روز جهانی زن در ریاضیات نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی درباره نابرابری‌های موجود، الهام‌بخشی به نسل‌های جوان‌تر، و الگوسازی از زنان موفق دارد. همچنین این روز فرصتی است برای شکل‌گیری گفت‌وگوهای بین‌المللی درباره راهکارهای ارتقای جایگاه زنان در علم، از طریق همایش‌ها، برنامه‌های آموزشی و شبکه‌های حمایتی علمی. اهمیت این روز تنها در بزرگداشت زنان نیست، بلکه در فراهم‌کردن زمینه‌ای برای نقد و بازنگری در سیاست‌ها و ساختارهایی است که مانع از شکوفایی کامل استعدادهای زنان می‌شود. اگرچه در سال‌های اخیر شاهد بهبودهایی در مشارکت زنان در علوم ریاضی هستیم، اما هنوز چالش‌هایی چون شکاف جنسیتی در فرصت‌های شغلی، عدم حضور کافی در پست‌های مدیریتی، و فقدان حمایت‌های نهادی جدی وجود دارد. با این حال، چنین مناسبت‌هایی می‌توانند نقطه‌عطفی برای ارتقاء آگاهی، ترسیم افق‌های برابرتر، و تقویت گفتمان عدالت‌محور در علم و در عرصه جهانی با نام یک زن ایرانی باشند. روز جهانی زن در ریاضیات نماد تلاشی جهانی برای دستیابی به علمی عادلانه‌تر، متنوع‌تر و فراگیرتر است.
source