DeepSeek چگونه بازار هوش مصنوعی را تکان داد؟

اپلیکیشن چت‌بات هوش مصنوعی DeepSeek ساخت چین، اخیراً به صدر فهرست دانلودهای اپ‌استور و گوگل‌پلی رسید و نگاه‌ها را به خود جلب کرد. این موفقیت موجب شده تحلیلگران فناوری و بازار سرمایه در آمریکا نسبت به حفظ برتری غرب در رقابت هوش مصنوعی و همچنین تداوم تقاضا برای تراشه‌های AI تردید کنند.

DeepSeek در ابتدا به‌عنوان یک آزمایشگاه تحقیقاتی توسط شرکت چینی High-Flyer Capital تأسیس شد؛ شرکتی سرمایه‌گذاری که با بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، تصمیم‌های مالی و معاملات بورسی خود را مدیریت می‌کند. این شرکت از سال ۲۰۲۳ فعالیت مستقل خود را با تمرکز بر توسعه مدل‌های زبان آغاز کرد و حتی دیتاسنتر اختصاصی برای آموزش مدل‌هایش راه‌اندازی کرد. با وجود تحریم‌های سخت‌افزاری آمریکا، آن‌ها مجبور شدند از تراشه‌های ضعیف‌تر Nvidia H800 به جای H100 استفاده کنند.

مدل‌های DeepSeek از نسخه اول با نام‌های DeepSeek Coder، LLM و Chat در نوامبر ۲۰۲۳ عرضه شدند. اما موفقیت جهانی از زمان انتشار مدل‌های DeepSeek-V2 و سپس V3 در زمستان ۲۰۲۴ آغاز شد؛ مدل‌هایی که علاوه بر دقت بالا، هزینه پردازش بسیار کمتری نسبت به رقبا داشتند. مدل R1 نیز که در ژانویه معرفی شد، یک مدل «استدلال‌محور» است که توانایی بررسی صحت پاسخ‌های خود را دارد و در حوزه‌هایی مانند فیزیک و ریاضی عملکردی دقیق‌تر ارائه می‌دهد.

البته مدل‌های DeepSeek تحت نظارت شدید نهادهای چینی هستند و باید با ارزش‌های «سوسیالیستی» مطابقت داشته باشند. به همین دلیل، چت‌بات این شرکت به سؤالات حساس مثل وقایع میدان تیان‌آن‌من یا وضعیت تایوان پاسخ نمی‌دهد.

با وجود این محدودیت‌ها، DeepSeek تا مارس ۲۰۲۵ بیش از ۱۶.۵ میلیون بازدید ماهانه به ثبت رساند و هزاران مدل مشتق بر پایه R1 توسط توسعه‌دهندگان در پلتفرم‌هایی مانند Hugging Face ایجاد شده است. این موفقیت حتی باعث شد قیمت سهام Nvidia در ژانویه امسال تا ۱۸ درصد افت کند و واکنش رسمی از سوی مدیران OpenAI و متا را به دنبال داشته باشد.

از سوی دیگر، کشورهایی نظیر کره جنوبی و ایالت نیویورک استفاده از DeepSeek را در دستگاه‌های دولتی ممنوع کرده‌اند. وزارت بازرگانی آمریکا نیز در حال بررسی ممنوعیت کامل استفاده از این ابزار در دولت فدرال است. حتی مایکروسافت اعلام کرده که کارکنانش اجازه استفاده از این ابزار را ندارند.

با وجود انتقادها، DeepSeek همچنان در حال جذب کاربران و توسعه مدل‌های جدید است. این پدیده نشان می‌دهد که مسیر رقابت در عرصه هوش مصنوعی دیگر محدود به شرکت‌های آمریکایی نیست و بازیگران جدید می‌توانند توازن قدرت را بر هم بزنند.