نقش نهادهای اقتصادی در جلوگیری از سرقت‌های خشن

آرمان امروز: شاید بسیاری از شهروند، آن ویدئو را دیده باشند که یک جوان با حضور در یک مغازه شلوغ طباخی یک دست کله‌پاچه را ربود و با سرعت پا به فرار گذاشت. بسیاری بر این باور بودند که جوانی که کله را می‌قاپد، احتمالاً نه خلافکار است، نه معتاد، نه ولگرد، بالفطره. او فقط یکی‌ست از صدها هزار انسانی که از چرخ بیرون افتاده‌اند؛ از چرخ‌دنده‌های اقتصادی، از قطار وعده‌هایی که هرگز برای او توقف نکرد. با این حال یک جامعه‌شناس و روان‌شناس اجتماعی نیز باور دارد که: «تمام مطالعات نشان می‌دهند که انگیزه اصلی اکثر سارقان به خصوص سارق اولی‌ها، تامین معیشت، نداشتن شغل و درآمد کافی است.»
علیرضا شریفی یزدی به ایلنا گفته است: ما در شرایطی با افزایش پدیده سرقت اولی ها مواجه هستیم که در مقابل ، قبح زورگیری ریخته است و آمارها و مطالعات میدانی هم از افزایش این جرم در جامعه خبر می‌دهد. در سال گذشته اعلام شد که بیش از ۵۰ درصد از سارقانی که دستگیر شده‌اند، سارق اولی هستند و خیلی از این سرقت‌ها از طریق خفت‌گیری انجام می‌شوند. احساس شرم و نگرانی وعدم امنیتی که سارق قبلا داشت و سعی می‌کرد در جاهای خلوت و به شکل خاصی به این عمل دست بزند، دیگر اینگونه نیست و الان در برخی از موارد در ملأعام صورت می‌گیرد و اکثر مردم فارغ از درست یا غلط بودن آن، به جای کمک کردن، فیلم می‌گیرند یا فقط ناظرند و رد می‌شوند.
وی در مورد عوامل اصلی موثر بر زورگیری افزود: هم در دنیا و هم در ایران در مورد این عوامل کار شده است. یه سری عوامل و پایه‌های روانشناسانه دارد؛ مثل کسانی که اختلال شخصیت ضداجتماعی، سایکوپتیک، مرزی و یا بایپولارمنیک دارند، که در این افراد احتمال دست زدن به خفت‌گیری، زورگیری و دزدی‌های خشن و امثال اینها بیشتر است. حتی به لحاظ فیزیولوژی برخی از متخصصان معتقدند این مسائل ممکن است جنبه ژنتیکی داشته باشد، اما در کشور و در شرایط کنونی جامعه ما، به یقین مهمترین عامل، نه اینکه بگوییم تنها عامل بلکه مهمترین عامل برای دست یازیدن به انواع بزهکاری و رفتارهای مجرمانه، ریشه در مسائل اقتصادی دارد. تمام مطالعات نشان می‌دهند که انگیزه اصلی اکثر سارقین مخصوصاً سارق اولی‌ها، تامین معیشت و نداشتن شغل و درآمد کافی و امثال این‌ها است.
چه نهادهایی متولی تولید امنیت هستند؟
ما به اشتباه فکر می‌کنیم که نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی و قوه قضاییه تولیدکننده‌ی امنیت‌اند، در حالی که اینها فقط نگهدارنده و حافظان امنیت‌اند. شریفی یزدی در خصوص چرایی تداوم زورگیری با وجود برخوردهای انتظامی افزود: ما به اشتباه فکر می‌کنیم که نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی و قوه محترم قضاییه تولیدکننده‌ی امنیت‌اند، در حالی که اینها فقط نگهدارنده و حافظان امنیت‌اند و تولیدکننده امنیت نیستند. تولیدکننده امنیت وزارت آموزش و پرورش، وزارت ارشاد، حوزه علمیه، وزارت اقتصاد و به خصوص منظورم نهادهای اقتصادی و فرهنگی هستند. نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی و قوه محترم قضاییه نگهدارنده امنیتی هستند که قبلا تولید شده است و ما این را از پلیس می‌خواهیم. وی افزود: اینکه پلیس در دوره‌هایی تندتر یا کندتر با جرم زورگیری برخورد می‌کند، این جزو وظایف ذاتی پلیس است که در جایی که زورگیری رخ می‌دهد پلیس باید مداخله کند. گاهی پلیس طرح‌هایی کوتاه مدت دارند که بیشتر به چشم می‌آید و بر روی آن تبلیغات می‌شود، اما در برخی مواقع روی مداخلات پلیس با این جرائم کمتر تبلیغات می‌شود و گاهی اوقات اصلا تبلیغات نمی‌شود.