آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: در پی عبور ایران از جنگ ۱۲تحمیلی روزه و نمایش کم‌سابقه‌ای از همبستگی ملی، اکنون بسیاری از کنشگران سیاسی و اجتماعی، تحقق «آشتی ملی» و صدور «عفو عمومی» را به‌عنوان ضرورتی تاریخی برای حفظ این انسجام و ارتقای سرمایه اجتماعی کشور مطرح کرده‌اند.
این همبستگی که در سایه تهدید خارجی شکل گرفت، نشان داد که ملت ایران، فارغ از اختلاف‌نظرها، در زمان بحران توان ایستادن در کنار یکدیگر و دفاع از هویت ملی را دارد. حالا که خطر رفع شده، مطالباتی برای تداوم این وحدت شکل گرفته است؛ مطالباتی که در کانون آن آشتی ملی، بازسازی اعتماد عمومی و گشودن فضای گفت‌وگو قرار دارد.
از جمله پیشنهادهای محوری در این زمینه، آزادی زندانیان سیاسی و عفو عمومی است؛ اقدامی که می‌تواند نقطه شروعی برای گفت‌وگوی فراگیر درون‌ملی و بازتعریف مشارکت نخبگان در نظام تصمیم‌گیری کشور باشد.
هادی اعلمی فریمان، کارشناس مسائل سیاسی، دز گفت و گو با روزنامه آرمان امروز، با تحلیل ابعاد داخلی و راهبردی جنگ ۱۲ روزه اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی، این واقعه را نقطه عطفی در تاریخ سیاسی معاصر ایران توصیف کرد. به گفته او، در جریان این بحران، علی‌رغم فشارهای شدید نظامی و تخریب گسترده زیرساخت‌ها، جمهوری اسلامی نه‌تنها واکنش متقابل قدرتمندی از خود نشان داد، بلکه شاهد همبستگی کم‌سابقه‌ای در میان اقشار مختلف جامعه بود؛ همبستگی‌ای که مرزهای سیاسی و اجتماعی را پشت سر گذاشت.
اعلمی تأکید می‌کند: «ملت ایران نشان داد که در شرایط بروز تهدید خارجی، توانایی گرد آمدن حول پرچم ملی، زبان فارسی، جغرافیای سرزمینی و هویت مشترک را دارد. حتی افرادی که از منظر سیاسی زاویه‌هایی با حکومت دارند، در این شرایط حساس، از اختلافات خود عبور کردند و در کنار دیگر شهروندان از حاکمیت ملی دفاع کردند. این موضوع شامل زندانیان سیاسی و حتی سرسخت‌ترین منتقدان داخلی نیز می‌شد که از یکپارچگی ملی حمایت کردند.»
وی معتقد است که این سطح از انسجام، نشان‌دهنده اهمیت بنیادین مفاهیم «هویت ملی» و «گفتمان ملی» نزد ایرانیان است. از نگاه او، این جنگ، نقطه‌ای بود که در آن دو مفهوم «شیعه‌محوری به‌عنوان جنبش ضدظلم» و «ملی‌گرایی» به شکلی بی‌سابقه با یکدیگر پیوند خوردند. به گفته اعلمی، این هم‌افزایی می‌تواند پایه‌گذار یک دستورکار استراتژیک جدید برای جمهوری اسلامی باشد. او با اشاره به حضور رهبر انقلاب در حسینیه و اجرای سرود رسمی ایران توسط مداح مراسم، این اقدام را نشانه‌ای از توجه به ترکیب هویت ملی و باورهای دینی ارزیابی کرد. از نگاه او، چنین نمادهایی نشان می‌دهد که گفتمان رسمی نظام به سوی تقویت پیوند میان ارزش‌های ملی و مذهبی در حرکت است و این روند می‌تواند موجب تحولات بنیادینی در عرصه حکمرانی و انسجام داخلی شود.
اعلمی فریمان در ادامه، با ترسیم افقی مبتنی بر مفهوم «ایران بزرگ» و تثبیت انسجام ملی، بر ضرورت تحقق «آشتی ملی» به‌عنوان پیش‌نیاز توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور تأکید کرد. به باور او، آشتی ملی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای کشورهایی است که از بحران‌های داخلی یا جنگ خارجی عبور کرده‌اند.
وی با استناد به ادبیات رایج در علوم سیاسی، آشتی ملی را تلاش برای ایجاد وحدت میان اقشار و گروه‌های مختلف، از طریق گفت‌وگو، مصالحه و توافق برای مدیریت مشترک کشور تعریف می‌کند. به اعتقاد او، این مسیر نیازمند اصلاحات سیاسی اساسی از جمله مشارکت‌دادن واقعی نخبگان، بازنگری در برخی اصول ساختاری، و حتی طرح احتمالی رفراندوم‌هایی برای بازتعریف فصل مشترک حاکمیت با مردم است.
در همین راستا، او آزادی زندانیان سیاسی و صدور عفو عمومی را نخستین گام در مسیر تحقق آشتی ملی می‌داند. وی معتقد است همان‌گونه که منتقدان در زمان بحران به حمایت از تمامیت ارضی و منافع ملی برخاستند، نظام نیز باید در راستای بازسازی اعتماد عمومی و توسعه دموکراتیک، راه گفت‌وگو و مشارکت را برای آنان بگشاید. اعلمی همچنین بر تقویت نهادهای مدنی و احزاب سیاسی تأکید کرده و آن را عاملی برای توسعه فضای گفت‌وگو، گسترش فرصت‌های مشارکت و ارتقای ظرفیت مشورتی نظام حکمرانی می‌داند. به گفته او، گسترش نقش احزاب و نهادهای مدنی نه‌تنها موجب تقویت حکومت خواهد شد، بلکه می‌تواند زیرساخت لازم برای شکوفایی اقتصادی و فرهنگی کشور را نیز فراهم کند.
در پایان، وی با اشاره به نقش ویژه رسانه ملی، بر لزوم تغییر رویکرد صداوسیما و کنار گذاشتن خط‌کشی‌های خودی و غیرخودی تأکید کرد. به باور او، فراهم‌کردن فرصت برای حضور همه دیدگاه‌ها در رسانه ملی، حتی در قالب ایجاد کانالی مستقل برای دیدگاه‌های منتقد، می‌تواند بستر شکل‌گیری اصلاحات مؤثر و مشارکت واقعی را فراهم کند.
به اعتقاد اعلمی فریمان ، شرایط کنونی کشور با وجود تمام چالش‌ها، فرصت مناسبی برای اصلاحات عمیق و پایدار است. انسجام ملی موجود می‌تواند زیربنای حرکت به سمت توسعه همه‌جانبه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی باشد؛ به شرط آن‌که از این سرمایه اجتماعی به‌درستی بهره‌برداری شود.
source