آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: احتمال ازسرگیری مذاکرات میان ایران و آمریکا در آستانه پاییز ۱۴۰۴ موضوعی است که با پیچیدگی‌های خاص خود همراه شده و بیش از هر زمان دیگری به یک لحظه تعیین‌کننده وابسته است. پس از درگیری‌های اخیر و حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، فضای دیپلماسی با ابهام و تردید همراه شده است.
با این حال، نشانه‌هایی از تحرک در پشت پرده دیده می‌شود که می‌تواند به گشایش دوباره در روابط دو کشور منجر شود. حضور تیم فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران، که قرار است به‌زودی رخ دهد، به‌عنوان یک نقطه عطف تلقی می‌شود و می‌تواند سرنوشت مذاکرات را رقم بزند. مقامات تهران اعلام کرده‌اند که این بازدید، اگر با حسن نیت انجام شود، پایانی بر تعلیق همکاری‌ها خواهد بود و همه چیز را برای بازگشت به میز گفت‌وگو نهایی می‌کند.
در حال حاضر، ایران با موضعی محکم اما انعطاف‌پذیر وارد این معادله شده است. اظهارات اخیر رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، نشان می‌دهد که آماده است تا در ازای تضمین‌های امنیتی و جبران خسارات ناشی از حملات، به تعهدات بین‌المللی بازگردد.
این موضع با سیگنال‌های ضمنی از واشنگتن هم‌راستا شده که از طریق کانال‌های غیررسمی، مانند سفارتخانه‌ها در منطقه، تمایل خود را به کاهش تنش‌ها ابراز کرده است. با این وجود، شکاف‌های عمیق همچنان پابرجاست؛ ایران خواستار به رسمیت شناخته شدن برنامه غنی‌سازی خود است و آمریکا بر نظارت‌های سخت‌گیرانه اصرار دارد. این تضادها، مذاکرات را به یک بازی شطرنج دیپلماتیک تبدیل کرده که هر حرکت، نیازمند محاسبات دقیق است.
ورود تیم آژانس به ایران می‌تواند این معادله را تغییر دهد. اگر بازرسان بتوانند به داده‌های مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند و گزارشی بی‌طرفانه ارائه دهند، این امر می‌تواند فشار بر ایران را کاهش داده و فضا را برای گفت‌وگوهای مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا باز کند.
شائبه هایی در محافل دیپلماتیک مطرح است که کشورهایی مانند ترکیه و قطر ممکن است به‌عنوان میانجی وارد عمل شوند و جلساتی در اواخر اوت یا اوایل سپتامبر برگزار شود. این زمان‌بندی با برنامه‌ریزی‌های آژانس برای ارائه گزارش به شورای حکام همخوانی دارد و می‌تواند به‌عنوان یک اهرم برای پیشبرد دیپلماسی عمل کند. با این حال، محدودیت‌هایی که ایران بر دسترسی به برخی سایت‌ها اعمال کرده، ریسک ایجاد بن‌بست را افزایش می‌دهد.
از منظر ژئوپلیتیک، منطقه خاورمیانه در شرایط حساسی قرار دارد. فشارهای اقتصادی بر ایران و نیاز آمریکا به ثبات در بازار نفت، هر دو طرف را به سمت یافتن راه‌حلی سوق می‌دهد. تحلیلگران معتقدند که اگر آژانس بتواند نقش یک پل ارتباطی را ایفا کند و گزارش آتی به‌عنوان پایه‌ای برای اعتمادسازی پذیرفته شود، احتمال موفقیت مذاکرات افزایش می‌یابد. این سناریو به‌ویژه با توجه به اظهارات اخیر مقامات آمریکا، که از لزوم بازگشت به دیپلماسی سخن گفته اند، تقویت می‌شود. با این حال، اگر گزارش آژانس با انتقاد همراه شود یا ایران از همکاری خودداری کند، این احتمال به شدت کاهش خواهد یافت.
عامل زمان نیز نقش حیاتی دارد. با نزدیک شدن به پایان ضرب‌الاجل‌های تعیین‌شده توسط تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، هر دو طرف تحت فشار قرار دارند. ایران ممکن است از این فرصت برای کسب امتیازات بیشتر استفاده کند، در حالی که آمریکا به دنبال حفظ اعتبار خود در برابر متحدانش است. میانجی‌گری کشورهای بی‌طرف می‌تواند این فشار را تعدیل کند، اما موفقیت آن به میزان آمادگی دو طرف برای مصالحه بستگی دارد. اگر تیم آژانس بتواند تا اواسط سپتامبر گزارش خود را نهایی کند و ایران به تعهدات حداقلی بازگردد، احتمال برگزاری یک نشست مقدماتی در آنکارا یا دوحه قوت می‌گیرد.
با این حال، ریسک‌های موجود نباید نادیده گرفته شود. به‌عنوان مثال، هرگونه اقدام نظامی جدید از سوی اسرائیل می‌تواند کل فرآیند را متوقف کند. در مقابل، اگر ایران و آمریکا بتوانند از این فرصت استفاده کنند و با میانجی‌گری آژانس، یک چارچوب اولیه برای گفت‌وگو بسازند، این می‌تواند آغازگر یک فصل جدید در روابط دوجانبه باشد. در نهایت، همه چیز به نتیجه بازدید کارشناسان آژانس و واکنش‌های بعدی بستگی دارد؛ لحظه‌ای که می‌تواند درهای دیپلماسی را باز کند یا آن‌ها را برای مدت‌ها ببندد.
source