نبرد برای بقا در اقتصاد تورمی

آرمان امروز : پدیده جمعه سیاه که در ابتدا به عنوان یک سنت فروش متمرکز در غرب شناخته می‌شد، اکنون در ایران از یک مد اینترنتی به یک رویداد تثبیت‌شده در تقویم اقتصادی پاییز تبدیل شده است. با این حال، ورود این فرهنگ غربی، نه تنها ساختار سنتی کسب‌وکار ایرانی را تحت فشار قرار داده، بلکه عادات خرید مردم را به شکلی تغییر داده که فراتر از تخفیف‌های ظاهری، بر ریشه‌های اقتصادی جامعه سایه افکنده است.
ویداد سالانه تخفیف‌ها در ایران، امسال چهره‌ای تلخ‌تر و عمیق‌تر از گذشته به خود گرفته است. تحلیل‌های تازه نشان می‌دهد خریداران ایرانی دیگر برای لذت خرید یا استفاده از تخفیف‌ها به بازار نمی‌روند، بلکه برای فرار از کاهش مداوم ارزش پول، به خرید اقساطی – even برای کالا‌های مصرفی روزمره – روی آورده‌اند.
این تغییر پارادایم، فروشندگان را در دو راهی مرگ و زندگی قرار داده تا جایی که برخی کارشناسان، کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی حاشیه سود خالص را برای حفظ گردش مالی در این دوره پیش‌بینی می‌کنند. چنین روندی، «جمعه سیاه» را از یک استراتژی فروش به ابزاری برای بقای نقدینگی در اقتصادی بی‌ثبات و نااطمینان تبدیل کرده است.
پدیده «جمعه سیاه» که ابتدا به‌عنوان سنتی در فروشگاه‌های غربی مطرح بود، امروز در ایران از یک مد اینترنتی به رویدادی ثبت‌شده در تقویم اقتصادی پاییز بدل شده است. با این حال، ورود این فرهنگ وارداتی نه‌تنها ساختار سنتی کسب‌وکار‌های ایرانی را تحت فشار قرار داده، بلکه عادات خرید مردم را نیز به‌گونه‌ای تغییر داده که فراتر از تخفیف‌های ظاهری، بر ریشه‌های اقتصادی جامعه سایه افکنده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در سال‌های اخیر، به‌ویژه با نزدیک شدن به سال‌های پایانی دهه، هیجان خرید در بازار ایران تحت تأثیر شرایط اقتصادی دچار دگردیسی شده است. اگرچه در گذشته‌ای نزدیک مانند سال ۱۴۰۲، داده‌های آماری نشان می‌داد که بیش از ۶۵ درصد خرید‌های آخر آبان به شکل آنلاین بوده و میانگین سبد خرید تا ۲۵ درصد افزایش می‌یافته، روایت بازار در سال‌های اخیر روایتی از احتیاط و بقا است.
آنچه این روز را در ایران متمایز می‌کند، گذار از خرید مبتنی بر تخفیف به خرید‌های مبتنی بر توان پرداخت است. فروشندگان اذعان دارند که اولین پرسش مشتریان دیگر تخفیف نقدی نیست، بلکه تعداد ماه‌های اقساط است. این امر نشان می‌دهد که فشار هزینه بر خانوار‌ها به حدی رسیده که حتی خرید کالا‌های به‌ظاهر کوچک‌تر مانند لوازم آرایشی یا پوشاک بچگانه نیز ناچار به تقسیط شده است؛ رفتاری که تا چند سال پیش تنها برای کالا‌های گران‌قیمت مرسوم بود. این تقاضای عمومی برای خرید قسطی، خود مؤید نااطمینانی حاکم بر آینده اقتصادی و تلاش مردم برای حفظ جریان نقدینگی است.