آرمان امروز- عرفان بیوکنژاد: در سالهای اخیر، برداشتهایی در جامعه شکل گرفته که نسل جدید، بهویژه نسل «زد»، نسلی غیرسیاسی، بیاعتنا به تحلیل و صرفاً در پی سرگرمی و نتیجهگیریهای سریع است. با این حال، شواهد رفتاری و اجتماعی نشان میدهد این تصور دقیق نیست. بسیاری از جوانان امروز بیش از گذشته به موضوعات سیاسی توجه دارند، برای فهم مسائل وقت میگذارند و با حساسیت بالا تحولات را دنبال میکنند؛ تنها تفاوت در این است که نوع دسترسی آنان به منابع، سبک تحلیلشان و ساختار فضای سیاسی مورد مراجعه آنها نسبت به دهههای گذشته تغییر کرده است.
باید نسل جدید را بهطور جدی وارد میدان کرد؛ نسلی که توانایی و شوق سیاسی دارد و میتواند در فضای سیاسی ایران انرژی تازهای ایجاد کند. این دیدگاه در تضاد با روایتهایی است که نسل امروز را تنبل، غیرمتعهد یا صرفاً دنبال خوشگذرانی میدانند. حتی در عملکرد برخی جریانها، حضور موثر و کنشگری جوانان بهوضوح مشاهده شده و این امر نشان میدهد نمیتوان نسل جدید را با داوریهای ساده و کلیشهای توصیف کرد.
در ادامه همین بحث، ارجاعی به مطلبی مطرحشده از سوی سیدمحمود کمالآرا با عنوان «پایان دوران مرجعیت سیاسی» زمینه تبیین دقیقتری از شرایط کنونی فراهم میکند. او معتقد است برخلاف گذشته که گروهها یا افراد مشخصی نقش مرجعیت سیاسی داشتند، امروز چنین مرجعیتی از میان رفته و سیاست در شکل سنتی خود دچار تحول اساسی شده است. طی دهه گذشته و همزمان با رشد شبکههای اجتماعی و تغییر ساختار ارتباطات جهانی، مرجعیت سیاسی از حالت متمرکز خارج شده و به میان عموم مردم سرریز شده است؛ تا جایی که دیگر نمیتوان چند چهره مشخص را رهبران افکار عمومی یا مرجع تحلیل سیاسی دانست. این تحولات باعث شده امروز هر فرد، به نسبت سهم و نفوذ اجتماعیاش، یک مرجع سیاسی بالقوه باشد. نمونههای اجتماعی این تغییر فراوان است: از راننده تاکسی که تحلیل سیاسی ارائه میکند تا فروشنده سوپرمارکت که درباره سیاست نظر میدهد؛ و مهمتر از آن، تأثیر گستردهای که یک استوری کوتاه یا ویدیوی چندثانیهای در شبکههای اجتماعی بر افکار عمومی میگذارد. در چنین شرایطی، به تعبیر کمالآرا، دیگر «مزرعه سیاسی» یا مجموعهای محدود از نخبگان که نقشی تعیینکننده داشته باشند وجود ندارد؛ این نقش میان تمام جامعه تکثیر شده و مرجعیت سنتی عملاً فروپاشیده است.
این تغییر البته به معنای حذف سیاستورزان یا گروههای سیاسی نیست، بلکه نشان میدهد ساختار مرجعیت سیاسی متحول شده و در دورهای تازه قرار گرفتهایم. در این دوره، جوانان به دلیل آشنایی عمیق با شبکههای اجتماعی، دسترسی سریع به اطلاعات و حساسیت نسبت به مسائل سیاسی، نقشی پررنگتر از گذشته ایفا میکنند. برخلاف تصور رایج برخی، نسل جدید نه تنها سیاستگریز نیست، بلکه سیاستگرا و تأثیرگذار است و میتواند جریان سیاست را به سمت مشارکت گستردهتر و متنوعتر هدایت کند.
علی میرزایی، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی، در ارزیابی وضعیت نسل امروز بیان کرد: برداشتهایی که جوانان را بیعلاقه به سیاست معرفی میکند با واقعیت جامعه سازگار نیست. او توضیح میدهد که رفتارهای عمومی و مشارکتهای اجتماعی نشان میدهد نسل زد درک بالایی از تحولات سیاسی دارد و با دقت مسائل روز را دنبال میکند؛ تنها شیوه مواجهه آنها با سیاست با نسلهای گذشته تفاوت کرده است. بهگفته او، منابع خبری، مدل تحلیل و نوع ارتباط نسل جدید با صحنه سیاست دگرگون شده و همین تفاوت، گاهی باعث سوءبرداشت درباره میزان کنشگری آنها شده است.
میرزای تأکید کرد: این نسل توان ورود جدی به عرصه سیاست را دارد و انرژی تازهای به میدان میآورد. او معتقد است نگاههای کلیشهای که جوانان را بیتعهد یا صرفاً سرگرمیجو توصیف میکند، تصویر دقیقی ارائه نمیدهد؛ زیرا در بسیاری از موقعیتها، نقشآفرینی جوانان در فضای اجتماعی و سیاسی کاملاً مشهود است.
وی افزود: رشد شبکههای اجتماعی و گسترش ارتباطات آنلاین سبب شده مسیر جریان اطلاعات تغییر کند و مرجعیت سنتی قدرت خود را از دست بدهد. در این ساختار جدید، هر فرد صرفنظر از موقعیت اجتماعیاش میتواند صاحب تأثیر سیاسی باشد؛ چه رانندهای که تحلیل روز ارائه میکند، چه فروشندهای که از وضعیت کشور سخن میگوید و حتی کاربری که یک ویدیوی کوتاه منتشر میکند و بازخورد گستردهای میگیرد.
این کارشناس سیاسی در پایان تاکید کرد: چنین تحولی بهمعنای کنار رفتن گروههای سیاسی نیست، بلکه نشان میدهد شیوه اثرگذاری سیاسی تغییر کرده است. به باور او، در فضای تازه، جوانان بیش از گذشته نقش محوری دارند؛ زیرا هم سرعت درک و پردازش اطلاعاتشان بالاست و هم نسبت به تحولات حساسیت ویژهای نشان میدهند. میرزایی نتیجه میگیرد که نسل جدید نهتنها از سیاست فاصله نگرفته، بلکه به یکی از مهمترین بازیگران آن تبدیل شده و میتواند مسیر مشارکت سیاسی را گستردهتر و پویاتر کند.
source